WIEŚ SYBERYJSKA. KONFERENCJA MIĘDZYNARODOWA W OMSKU

23-25 kwietnia br. w Omsku odbyła się X Międzynarodowa naukowo-praktyczna konferencja „Wieś syberyjska: historia, stan współczesny, perspektywy rozwoju”. W tym roku do Omska przyjechało 250 naukowców z Moskwy, Nowosybirska, Tomska, Tiumenia, Tary, Jekaterynburga, Jakucka, Kurganu, Bijska, Kostromy i innych miast Rosji oraz zagraniczni naukowcy z Polski, Litwy, Kazachstanu i Francji.

„Wieś syberyjska” jest tradycyjnym miejscem polsko-rosyjskiego dialogu naukowego. Od 2006 r. w ramach konferencji funkcjonuje odrębna polsko-rosyjska sekcja „Syberyjska wieś w historii i kulturze narodu polskiego”. Zainteresowanie historyków polskich naszą konferencją związane jest nie tylko z aktualnością omawianych problemów, ale również z tym, że organizatorzy proponują bogaty program kulturalny, który pomaga bliżej poznać historię i kulturę regionu, działalność omskiej Polonii i prawdziwie życie syberyjskiej wsi.  
Od 2006 r. uczestnicy konferencji mieli możliwość zapoznać się z miastem Tara oraz takimi dużymi wsiami jak Bolszerecze, Muromcewo i mniejszymi: Petropawłowka, Generałowka i Despotzenowka. Jak ciekawe były wrażenia z tych podróży można przeczytać we wspomnieniach Profesora Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie Mariusza Wołosa opublikowanych w uczelnianym czasopiśmie „Konspekt”.

W tymże roku już nie po raz pierwszy goście wybrali się do Tary, gdzie odbył się okrągły stół nt. „Współczesne realia i problemy socjokulturalnego rozwoju wsi”. Ale prawdziwym „rodzynkiem” stała się podróż do wsi Generałowki, Odesskiego rejonu obwodu Omskiego, gdzie mieszkańcy przy wsparciu miejscowych władz odradzają tradycje syberyjskich Kozaków.
Dla gości z Polski pobyt w Generałowce był nie tylko możliwością zapoznania się z pozytywnym przykładem rozwoju tej syberyjskiej wsi, ale również próbą zanurzenia się w realia życia Kozaków. Realia te niewiele zmieniły się od czasów XIX stulecia, gdy w pułkach Kozaków służyli jeńcy polscy – uczestnicy powstania 1830-1831 r.
W konferencji tej wzięła udział reprezentatywna delegacja Ministerstwa Rolnictwa i rozwoju wsi RP. Członkowie delegacji nie tylko wystąpili z referatami podczas konferencji. Profesor Andrzej Kowalski i dr Bożena Nosecka z SGGW w Warszawie wyglosili dla studentów dwa wykłady: „Dziesięć lat Polski w UE” oraz „Konkurencyjność polskiego rolnictwa”. Studenci bardzo zainteresowali się tematyką wykładów, padało bardzo dużo pytań dotyczących przede wszystkim tego jak można doświadczenia polskie zastosować w realiach rosyjskich. Prof. Andrzej Kowalski odpowiedział na to, że każde państwo musi iść swoją droga i trudno wypracować jakieś uniwersalne rekomendacje. 
Ważnym wydarzeniem stała się praca okrągłego stołu „Współczesne strategie stałego rozwoju wiejskich terenów: doświadczenia Rosji i Polski”. Polscy i rosyjscy uczestnicy forum omówili stan, problemy i perspektywy rozwoju wiejskich terenów oraz socjokulturalne aspekty życia wsi.
Polscy i rosyjscy historycy w swojej sekcji omawiali następujące zagadnienia polskiej syberiady: 1. Syberia jako „miejsce pamięci” z polskiego i rosyjskiego punktu widzenia; 2. Adaptacja polskich zesłańców na Syberii: perspektywy badań; 3. Życie codzienne zesłańców jako problem badawczy; 4. Polacy w procesie rolniczego zagospodarowania Syberii Zachodniej; 5. Polskie wspomnienia jako źródło informacji o Syberii XIX-początku XX w.

W ramach konferencji odbyło się kolejne posiedzenie Komitetu Naukowego Polsko-Syberyjskiej Biblioteki i prezentacja 3 nowych książek dotyczących historii Polaków na Syberii. 
Przede wszystkim to wydana w serii „Polsko-syberyjska biblioteka” monografia Prof. Wiktorii Śliwowskiej „Ucieczki z Syberii”. Profesor Mariusz Wołos odczytał list Wiktorii Śliwowskiej do uczestników konferencji. Profesor Wołos opowiedział o tym jak odbywało się tłumaczenie książki na język rosyjski. Dzięki temu tłumaczeniu monografia, która cieszy się popularnością w Polsce od samego początku wydania w 2005 r., dostępna szerokiemu kręgowi rosyjskich historyków. Redaktor wydania dr Swietłana Mulina podkreśliła, że Wiktoria Śliwowska opracowała swoje dzieło nie tylko pod względem tradycyjnej martyrologii. Należy ona do nielicznych badaczy, gdyż ośmieliła się pisać nie tylko o polskim micie w opisywaniu Syberii, ale o mitach istniejących w polskiej i rosyjskiej historiografii. Dlatego wiele tradycyjnych dla polsko-syberyjskiej historii motywów przedstawionych w książce zabrzmiało po nowemu.
Druga książka – Słownik Biograficzny „Polacy w Zachodniej Syberii. Ostatnia ćwierć XVIII – pierwsza połowa XIX w.” Autorzy słownika historycy z Omska – Swietłana Mulina i Anna Krich zebrały unikatowe materiały archiwalne o pobycie w Zachodniej Syberii polskich konfederatów, jeńców armii Napoleona i uczestników powstania 1830-1831 r. Nie patrząc na suchy język artykułów słownikowych – lektura tej książki daje obraz skomplikowanych życiowych perypetii ludzi, których los był związany z ważnymi wydarzeniami walki o niepodległość polską na przełomie XVIII-XIX w. 

Trzecią książką zaprezentowaną na uroczystym posiedzeniu była kolektywna monografia uralskich historyków Władimira Mikitiuka, Eugeniusza Nekludowa i Tatjany Mosunowej „Ród Poklewskich-Koziełł”.

Tatjana Mosunowa przedstawiła dosyć oryginalną prezentację prowadząc porównanie pomiędzy życiem „króla gorzelnianego” Alfonsa Poklewskiego-Koziełł i amerykańskiego miliardera Johna Rockefellera. Prezentację urozmaiciła loteria pamiątek – kieliszków z herbem Poklewskich-Koziełł oraz występem dziecięcego zespołu wokalnego „Skowroneszki” (kierownik Olga Perminowa). 

W ramach konferencji odbyło się podpisanie umowy o współpracy pomiędzy Omskim Państwowym Uniwersytetem Agrarnym imienia P.A. Stołypina i Uniwersytetem Jana Kochanowskiego w Kielcach. To już druga umowa pomiędzy uniwersytetami rozszerzająca sferę działalności. Umowa ta planuje wymianę pomiędzy wykładowcami i studentami oraz wymianę doświadczeń w nauce i działalności dydaktycznej. 

Na ostatnim plenarnym posiedzeniu organizatorzy ogłosili, ze konferencja „Wieś syberyjska: historia, stan współczesny, perspektywy rozwoju”, która odbywała regularnie od 20 lat – zakończyła swoją działalność. Oczywiście, problematyka wsi syberyjskiej potrzebuje dalszych badań, natomiast następne konferencje będą miały zupełnie inny format.

Polsko-rosyjskie kontakty które zawiązały się w ciągu tych 20 lat również będą miały swoje następstwo. Już w maju 2015 r. Omski Uniwersytet Agrarny razem z Uniwersytetem Jana Kochanowskiego z Kielc organizują międzynarodową konferencję naukową „Polscy zesłańcy oczami Rosjan i tubylczych ludów Syberii”. Szczegółową informację o tej naukowej konferencji można będzie przeczytać w następnych numerach pisma „Rodacy”. 

Swietłana MULINA,
Kierownik Centrum polskiej historii, 
języka i kultury Omskiego Uniwersytetu Agrarnego