Konferencja „Polacy na Syberii: w historii i kulturze” w Szuszeńskoje Kraju Krasnojarskiego

W dniach 27-28 sierpnia w etnograficznym Muzeum-rezerwacie „Szuszeńskoje” w miejscowości o tej samej nazwie na południu Kraju Krasnojarskiego odbyła się dwudniowa konferencja naukowo-praktyczna „Polacy na Syberii: w historii i kulturze”. Konferencja została poświęcona tematowi oświaty polonijnej na przestrzeni ostatnich 150 lat.

Podczas obrad konferencji naukowcy i działacze polonijni z Abakanu i Szuszeńskoje zaprezentowali swoje referaty poświęcone historii i dzisiejszej sytuacji z zachowaniem kultury i oświaty polonijnej na Syberii.

Jako pierwszy swój referat wygłosił główny organizator konferencji – dr Sergiusz Leończyk, Prezes „Polonii” Chakasji. Od kilkunastu lat zajmuje się on dziejami oświaty polskiej na Syberii w I połowie XX w. Szkoły polskie powstały na ziemi syberyjskiej jeszcze na przełomie XIX-XX w. W większości były to szkoły parafialne, jednak dopiero po 1905 r. w takich miastach jak Tomsk, Krasnojarsk, Irkuck zaczęto otwierać biblioteki, kółka polskie. Największego rozwoju oświaty polonijnej Polonia syberyjska doczekała w latach I wojny światowej 1915-1916. Najczęściej nowe szkoły były zakładane przez jeńców i uchodźców polskich, łącznie z wcześniej zamieszkałymi Polakami szacowano w roku 1917 r. na około 600 tys. Paradoksalne to jest, że szkoły świeckie finansowane przez państwo zaczęły powstawać jak na Syberii po tym gdy władzę objęli bolszewicy. W Rosji Radzieckiej powstały polskie 4 klasowe szkoły, biblioteki, izby-czytelnie. Po repatriacji 1921-1923 r. większość tych szkół została zamknięta. Ale w takich miastach jak Tomsk, Nowonikołajewsk, Omsk polskie szkoły działały do 1934 r. W Irkucku funkcjonował nawet sierociniec dla dzieci syberyjskich Polaków. Zmiany polityki narodowościowej i represje po 1935 r. doprowadziły do całkowitego zakazu używania języka polskiego, a więc i jego nauczania. Dopiero po 1989 r. na Syberii zaczęto otwierać polskie społeczne szkoły oraz wprowadzać do programów szkół rosyjskich język polski jako przedmiot dodatkowy.

     Takim przykładem może być szkoła polonijna w Abakanie, która w tym roku obchodzi swoje 20-lecie.

     Uczestnicy konferencji zapoznali się z dorobkiem tej Szkoły. W prezentacji, którą przedstawiła nauczycielka języka polskiego Olga Siedych zostały przedstawione ostatnie osiągnięcia uczniów i nauczycieli. W sierpniu tego roku Fundacja Romualda Koperskiego zorganizowała dla 20 najlepszych uczniów Szkoły polonijnej w Abakanie i Szkoły polonijnej w Znamience bezpłatny wyjazd i odpoczynek w Polsce.

     O planach na przyszłość opowiedziała kierowniczka Szkoły Helena Władimirowa.

    Obecnie w sobotnio-niedzielnej Szkole przy Republikańskim Centrum dodatkowego nauczania w Abakanie języka polskiego uczy się około 90 dzieci w wieku 6-17 lat, nauczanie odbywa się w soboty, niedziele i dni powszednie wieczorami. Oprócz języka polskiego (Olga Siedych i Helena Iwanowa) są zajęcia z muzyki i folkloru polskiego (Helena Władimirowa), polskiej sztuki ludowej (Wiktoria Simonowa) oraz zajęcia katechetyczne prowadzone przez ks. Radosława Kwarczyńskiego.

    W imieniu Komitetu rodzicielskiego Szkoły głos zabrała Tatjana Izakowa, która podziękowała nauczycielom za wieloletni trud i osiągnięcia.

    Dyrektor Republikańskiego Centrum dodatkowego nauczania dr Tatjana Feoktistowa przedstawiła uczestnikom konferencji działalność Centrum oraz obiecała, że w następnym 2015/2016 r. będzie odremontowana i wyposażona sala choreograficzna, gdzie planowane są zajęcia dziecięcego zespołu folklorystycznego „Syberyjski Krakowiaczek”. Obecnie Centrum z funduszy Ministerstwa Oświaty i Nauki Chakasji pokrywa wynagrodzenia 2 nauczycieli Szkoły Polonijnej.

      Dyrektor Instytutu Historii i Języka Chakasji Profesor Walentyna Tugużekowa w swoim referacie mówiła o 20-letniej działalności Kulturalno-Narodowej Organizacji „Polonia” w Chakasji, przyjaznych kontaktach z Polonią rdzennych mieszkańców republiki – Chakasów oraz o konieczności kompletowania już istniejącego przy organizacji archiwum. Profesor Tugużekowa zaznaczyła, że dzisiejsi historycy mają problem z dotarciem do dokumentów organizacji społecznych powstałych na początku lat 90. XX w., A wtedy właśnie najwięcej powstało organizacji narodowościowych oraz organizacji osób  represjonowanych w czasach ZSSR. „Polonia” w Chakasji powstała dzięki inicjatywie działaczy „Memoriału” w Chakasji i ta właśnie organizacja zorganizowała Zjazd Założycielski „Polonii” w Abakanie.

      Redaktor pisma polonijnego „Rodacy” Ludmiła Poleżajewa zapoznała uczestników konferencji z nowym numerem pisma „Rodacy”. Po 2 latach niepewności z wydawaniem pisma (w 2012 roku wydano tylko 1 numer, w 2013 r – 2 numery) – pismo ma już stałe roczne dofinasowanie od Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”(ze środków Ministerstwa Spraw Zagranicznych w ramach projektu konkursu na realizację zadania „Współpraca z Polonią i Polakami za granicą w 2014 r.”). W kwietniu tego roku pismo „Rodacy” otrzymało w Gdyni nagrodę im. Macieja Płażyńskiego w nominacji „Redakcja pisma polonijnego”. Redaktor Poleżajewa zwróciła się do uczestników konferencji o nadsyłanie do redakcji materiałów dotyczących losów Polaków na Syberii oraz życia współczesnego Polonii. W tym roku jest zaplanowane wydanie numeru poświęconego 20-leciu Szkoły Polonijnej w Abakanie. Redaktor poinformowała również, że dzięki poszukiwaniom redakcji w ciągu ostatnich 10 lat udało się odnaleźć ślady ponad 30 zaginionych rodzin. Nierzadko były to spotkania rodzinne, zainicjowane przez Redakcję o czym także jest informacja na stronie www.rodacynasyberii.pl

   Z referatem poświęconym życiu codziennemu polskich zesłańców wystąpiła starszy naukowy referent Muzeum w Szuszeńskoje Natalia Skorobogatowa.

     Tatjana Kikiłowa, wieloletni pracownik muzealny wystąpiła z referatem na temat biblioteki zesłańca Józefa Bruszewskiego, który odbywał zesłanie w Kaptyriewie. W ścianie tego budynku, gdzie obecnie znajduje się biblioteka w 2001 r. odsłonięto tablicę pamiątkową.

    Pierwszy dzień konferencji zakończono prezentacją nowej monografii naukowej „Polacy na Syberii: od powstańców 1863 roku do nowoczesnej Polonii”.

     Zbiór naukowy zaprezentowała Dyrektor Muzeum Halina Bugajewa.

     Jest to monografia zbiorowa pod red. dr Sergiusza Leończyka. Wydana została ona w Krasnojarsku, w sierpniu 2014.

    Kolektywna monografia licząca 266 stron zawiera artykuły polskich i rosyjskich naukowców, w tym teksty referatów uczestników Międzynarodowej Konferencji Naukowej "Problemy syberyjsko-polskiej historii i dialog kultur", która odbyła się w Szuszeńskoje Kraju Krasnojarskiego 5-6 września 2013 r.

     Artykuły rozpatrują różne aspekty dziejów syberyjsko-polskich kontaktów, historii pobytu Polaków na Syberii od zesłań po Powstaniu Styczniowym 1863 r. do dobrowolnych migracji początku XX w., udział Polaków w wojnie domowej i wydarzeniach rewolucyjnych na Syberii do deportacji ludności polskiej podczas II wojny światowej oraz współczesnej Polonii XX-XXI w.

   Materiały zbioru mogą być wykorzystane przez historyków, filologów, kulturoznawców, wykładowców, pracowników muzeów i bibliotek oraz studentów.

    Projekt publikacji jest finansowany w ramach funduszy polonijnych Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej.

    W drugim dniu konferencji 28 sierpnia nauczyciele Szkoły Polonijnej z Abakanu przedstawili prezentację swojej Szkoły podczas dorocznego spotkania nauczycieli Kraju Krasnojarskiego, a po południu uczestnicy konferencji wzięli udział w inscenizowanej lekturze „Śladami polskich zesłańców», przygotowanej przez zespół naukowy Muzeum w Szuszeńskoje pod kierownictwem Natalii Skorobogatowej i Tatjany Kikiłowej.

   

      Materiały konferencji zostały przekazane do wydania zbioru pokonferencyjnego.

 

Projekt został współfinansowany ze środków finansowych otrzymanych od Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w ramach konkursu na realizację zadania „Współpraca z Polonią i Polakami za granicą w 2014 r.”.

 

Inf. wł.

Zdjęcia w zakładce GALERIE

 

Projekt finansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w ramach konkursu Polonia i Polacy za Granicą 2022


Redakcja strony: dr hab Sergiusz Leończyk, dr Artiom Czernyszew

"Publikacja wyraża jedynie poglądy autora/ów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów".
Skontaktuj się z nami
Kliknij aby przeładować
Wymagane jest wypełnienie wszystkich pól oznaczonych gwiazdką *.

Organizacje