1/1997-2000 (1): Pamiętnik Sybiraczki (1998)

Podczas II wojny światowej na terenie Chakaskiej Autonomicznej Obłasti, która w tym czasie wchodziła w skład Kraju Krasnojarskiego, znajdowało się ponad 1200 deportowanych Polaków (według niepełnych danych znajdujących się w archiwum Memoriału w Abakanie). Dodatkowo było jeszcze prawie tysiąc Polaków mieszkających tutaj od dawna. Nie mogli oni skorzystać z prawa repatriacji w latach 1921-25.

Deportowani Polacy pracowali przeważnie w kopalni węgla w Czernogorsku, 15 km od Abakanu. Praca była tam bardzo ciężka, zwłaszcza, że oprócz mężczyzn pracowały w niej wszystkie kobiety. Ten znój i trud był przyczyną śmierci około 100 Polaków pochowanych w ziemi czernogorskiej. Dla nas najbardziej interesująca jest historia Polaków, którzy znajdowali się tutaj w czasie drugiej wojny światowej, a po niej wrócili do Polski.

W dziale rękopisów Ossolineum we Wrocławiu znajduje się Pamiętnik Sybiraczki napisany przez Józefę Puchlik. Chciałbym przedstawić kilka ciekawych wspomnień tej naprawdę silnej i wytrwałej kobiety. 11 lipiec 1941 r., niedziela

Ze swoją towarzyszką Anną zwiedzam Abakan. Ładnie wyglądają nowopowstałe gmachy i na uwagę zasługuje ogród spacerowy.Ładnie oświetlony, dużo kwiatów, kilka pomników, muzyka. Wszystko to takie jakieś dziwne; błogi spokój naprowadza do duszy, a serce całe tam w niebie gdzieś u stóp Stwórcy i Pana nad Pany.

7 km od Minusińska znajdował się polski dom dziecka. Instytucja ta była zorganizowana przez Konsulat Rzeczypospolitej w Rosji dla dzieci deportowanych obywateli Polski. Najpierw stanowiska wychowawców zajmowali Polacy, z czasem przejęli je bolszewicy.

Po krótkim odpoczynku ruszamy dalej, do Małej Minusy odległej od Minusińska o 7 km. W Minusie spotyka nas rozczarowanie. Władzę nad dziećmi i nad sierocińcem objęli bolszewicy. Polskie panie zostały, ale już na niższych stanowiskach. Po ścianach porozwieszane czerwone plakaty S... L...

Ciekawe, że Polacy trzymali się wszyscy razem o czym świadczy polonijna organizacja Szkoły Polskiej w Czernogorsku. 16 lipiec 1945 r. Dziś odbyło się w lokalu Szkoły Polskiej zebranie. Był na nim obecny przedstawiciel "bratniego narodu", tow. Kalinin. Pani Bryla wygłosiła referat na temat zwycięstwa pod Grunwaldem. 1946 r. Skończyła się wojna. Skończyła się koszmarna dola wygnańca i Polaka. Wróciłam do kraju zostawiając za sobą młodość, siły i zdrowie.

Opracowanie: Sergiusz Leończyk (Abakan)

< powrót