4/2001 (16): Pomnik nad Bajkałem

POLSKI POMNIK NAD BAJKALEM

13 października 2001 r. nad brzegiem rzeki Bystrej, kilka kilometrów od wsi Miszycha w rejonie kabańskim, miało miejsce odsłonięcie pomnika polskich powstańców, którzy zginęli tutaj w lipcu 1866 r. U podnóża obelisku, oprócz inicjatorów – członków Towarzystwa Kultury Polskiej Republiki Buriacji “Nadzieja” – byli: konsul generalny RP w Irkucku Stanisław Sokół, duchowny rzymsko-katolickiej parafii w Ułan-Ude o.Adam Romaniuk, zakonnice-dominikanki siostra Bernadetta i siostra Tatiana, przedstawiciel polskiej autonomii “Ogniwo” w Irkucku profesor historii Bolesław Szostakowicz, szef administracji osady Tanchoj i kierownictwo Rezerwatu Bajkalskiego. Na miejscu tak dramatycznych wydarzeń, gdzie od dzisiaj stoi katolicki krzyż, odbył się mityng pamięci i ceremonia poświęcenia pomnika.

Obecni modlili się za dusze poległych rodaków i, ulegając nastrojowi skłaniającej do refleksji uroczystości, oddawali się rozmyślaniom o niezwykłych, jakże często tragicznych losach Polaków w tej części świata. W XIX w. za próby oswobodzenia swojego kraju od carskiego jarzma do Zachodniej Syberii zesłano tysiące Polaków. Rejon bajkalski był wtedy terenem budowy traktu wokół jeziora, tutaj więc sprowadzono wielu z przybyłych nieszczęśników. Nie byli oni w stanie pogodzić się z takim losem i próbowali odzyskać wolność, by później przez tereny Mongolii i Chin wrócić do kraju.

8 lipca 1866 r. czterdziestu najbardziej zdeterminowanych Polaków okrążyło mających ich strzec carskich żołnierzy i odebrało im broń. Niewielki oddział śpiesznie ruszył w kierunku innych obozów, gdzie przebywali Polacy. Tymczasem jednak carskie wojska otrzymały rozkaz zlikwidowania powstania i wyszły z koszar. 12 lipca nad rzeką Bystrą doszło do decydującej bitwy, w której powstańcy ponieśli klęskę. Wszyscy zabici zesłańcy zostali pochowani nieopodal wsi Miszycha na brzegu rzeki.

Po bitwie zaczęły się akcje odwetowe;pozostałych przy życiu wojsko brało do niewoli. Pod koniec lipca w irkuckich więzieniach znajdowało się już 485 Polaków; 30 zginęło w czasie powstania, a 170 najbardziej zdesperowanych ukrywało się w tajdze. Późną jesienią rozstrzygnęły się losy wszystkich więźniów. Sześćdziesięciu z nich skazano na dwunastoletnią katorgę, czterech przywódców wolnościowego zrywu stracono. Pozostałych wysłano do najbardziej odległych zakątków Syberii. Przez 135 lat o miejscu bitwy polskich powstańców z wojskami carskimi przypominały krzyż i pamiątkowa tablica. Prezes “Nadziei” Wacław Sokołowski powiedział, że nowy pomnik powstał również dzięki sponsorskiej pomocy polskiej Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.Swoje przemówienie zakończył stwerdzeniem,że Polacy i dzisiaj pamiętają o bohaterach dawno minionych bitew.

Anna Winogradowa

< powrót