2/2003 (22): Nekropolia polska w Minusinsku

Minusińsk miastem okręgowym został w 1823 roku - trochę później od ustanowienia guberni jenisejskiej. Miasto ulokowano przy ujściu rzeki Minusinki do przetoki jenisejskiej. W 1863 roku znajdowało się w nim 609 drewnianych domów i 2 murowane, i mieszkały 3872 osoby. W 1889 roku w mieście były już 1023 domy murowane, a liczba mieszkańców wynosiła 7156 i ciągle rosła. Wzrost liczby mieszkańców tego małego miasteczka syberyjskiego związany był z kolejnymi falami przesiedleń z europejskiej części Rosji. W samym Minusińsku w 1889 roku mieszkało 90 katolików, w większości Polaków, a ogólnie na terytorium okręgu minusińskiego zesłano 1026 uczestników powstania styczniowego z 1863 roku, gdzie mieszkali i pracowali.

Polscy zesłańcy odgrywali znaczącą rolę w rozwoju miasta. Kiedy nastąpiła amnestia carska w 1883 roku, Polacy mieli prawo powrócić do ojczyzny, jednak zgodnie z danymi pochodzącymi ze spisu ludności z 1897 roku, w okręgu minusińskim doliczono się 1232 osoby, które przyznawały się języka polskiego jako ich ojczystego, z tej liczby 96 osób mieszkało w Minusińsku.

W latach dziewięćdziesiątych XIX wieku rodzina Wojciechowskich dobrowolnie zamieszkała na Sybeńi, razem ze spokrewnionymi rodzinami K-orzeniowskich i Andronowskich, tworzyli oni centrum diaspory polskiej na południu guberni jenisejskiej. Ważną rolę odgrywała rodzina doktora Daniłowicza oraz środowisko polskie przy minusińskim muzeum założonym przez Mikołaja Martjanowa w 1877 roku. Z inicjatywy Narcyza Wojciechowskiego zbudowano małą kaplicę, w której kilka razy w roku spotykali się wszyscy polscy katolicy na nabożeństwach. Przybywał wówczas ksiądz z kościoła parafialnego z Krasnojarska. Mieszkał w domach Polaków i przez kilka dni odprawiał nabożeństwa, spowiadał, chrzcił, udzielał ślubów i odprawiał egzekwie na mogiłach zmarłych Polaków, pochowanych w czasie jego nieobecności na nieprowosławnej części miejskiego cmentarza.

Pochówki na tym cmentarzu odbywają się od 1864 r., kiedy to zbudowano cerkiew. Cmentarzu zamknięto w 1984 r. Nieprawosławna część cmentarza znajdowała się za ogrodzeniem przy cerkwi. Część tego cmentarza zachowało się do dziś i staraniami miejscowej polonii najbardziej okazałe nagrobki są remontowane. Wśród dobrze do dziś zachowanych nagrobków podpisanych po polsku, są nagrobki adwokackiej rodziny Petrożyckich.

Napisy na nich mówią:

Na pierwszym - Tu spoczywa ŚP ANNA PETROŻYCKA usunęła w Panu 17. grudnia 1915 R. PROSI O ANIOŁ PAŃSKI – steła jest marmurowa.

Na drugim - ŚP WIKTOR PETROŻYCKI ZMARŁ 2 PAŹDZIERNIKA 1917 r. – steła jest z piaskowca.

Są też katolickie groby bezimienne, na co wskazuje charakter i sposób wykonania (np. wizerunek Matki Boskiej wykonany w tradycji rzymsko-katolickiej).

Materiałem, z którego wykonano nagrobki, to przeważnie piaskowiec. Dużo grobów Polaków jest w prawosławnej części cmentarza, wtedy nagrobki podpisywano po rosyjsku.

Można oszacować, że na starym miejskim cmentarzu w Minusińsku znajduje się około 60 polskich grobów.

Sergiusz LEOŃCZYK

< powrót