4/2004 (28): W zimie Polonia Syberyjska nie zasypia

Konferencja oświatowa w Abakanie

Na przełomie listopada-grudnia 2004 r. w Abakanie odbyła się kolejna V konferencja metodyczna dla nauczycieli szkół polonijnych na Syberii połączona z kursem metodycznym dla nauczycieli języka polskiego, muzyki i choreografii. W tym roku przybyło 30 nauczycieli z 16 miejscowości syberyjskich – Tomska, Żeleznogorska, Tiumenia, Barnaułu, Jekaterynburga, Ułan-Ude, Krasnojarska, Usola Syberyjskiego, z miejscowości Kraju Krasnojarskiego – Szarypowo, Minusińska, Szuszeńskoje, Karatuzskoje; z miejscowości Chakasji – Sajanogorska, Askiza, Znamienki i oczywiście Abakanu. Tradycyjnie w kursie wzięli udział polscy nauczyciele skierowani przez Ministerstwo Edukacji i Sportu RP, pracujący na Syberii – Dariusz Klechowski z Krasnojarska, Barbara Kaczmarczyk z Usola Syberyjskiego, Joanna Szeligowska z Ułan-Ude, Magdalena Urlich z Askizu. Tak jak w ubiegłym roku Polonijne Centrum Nauczycielskie z Lublina skierowało do prowadzenia Kursu metodyków Małgorzatę Wróblewską i Leszka Gęcę.

Spotkanie nauczycieli syberyjskich rozpoczęło się tradycyjnie w Narodowej Bibliotece im. N.Domżakowa w Abakanie jednodniową konferencją "Aktualne zagadnienia nauczania języka polskiego na Syberii". Małgorzata Wróblewska, metodyk z Lublina w imieniu PCN-u i Ministerstwa Edukacji i Sportu RP przywitała uczestników, podkreślając, że Polska zawsze stara się sprostać potrzebom nauczycieli z dalekiej Syberii, czego przykładem jest ta już tradycyjna kursokonferencja. W swoim wystąpieniu Prezes "Polonii" w Chakasji dr Sergiusz Leończyk przekazał uczestnikom dorocznego spotkania pozdrowienie od Prezes Kongresu Polaków w Rosji Haliny Subotowicz-Romanow i krótko omówił zagadnienia przedstawione w referacie pani Prezes na III Międzynarodowej Konferencji Oświatowej "Aktualny stan i perspektywy oświaty polonijnej w Rosji" (Moskwa, 6-7 listopada 2004 r.). Zwrócił on uwagę na zasygnalizowany tam problem integracji młodzieży pochodzenia polskiego i zaproponowanych działań jak zakładanie kółek młodzieżowych, organizowanie zlotów młodzieżowych, prowadzenie szkół letnich oraz organizacja olimpiad języka polskiego w ośrodkach regionalnych, wyłaniających uczestników finału ogólnorosyjskiego. Jak powiedział Sergiusz Leończyk największą dyskusję podczas konferencji i narady prezesów wywołała propozycja zorganizowania Zjazdu Młodzieży Polonijnej w roku 2006 i związane z tym tematy miejsca zjazdu i znalezienia potrzebnych funduszy. Zaproponowano najpierw zorganizowanie terenowych zjazdów młodzieżowych, a dopiero potem ogólnorosyjski – nad Bajkałem, Wołgą lub w Chakasji.

Nauczyciele opowiedzieli o swoich osiągnięciach i problemach. Ponad połowę uczestników stanowili nauczyciele, którzy przyjechali na kursokonferencję po raz pierwszy. Przyjemnie było zobaczyć młodych pedagogów, studentów starszych lat uniwersytetów. W niektórych miejscowościach dopiero zamierzają rozpocząć nauczanie języka polskiego, jak na przykład w Szarypowie. Miasto to zaczęło się rozwijać dopiero po 1985 r., w związku z wydobyciem węgla brunatnego. Wtedy na wysoko opłacane stanowiska przyjeżdżali inżynierowie różnych specjalności w tym i polskiego pochodzenia z Zachodniej Ukrainy i Białorusi, tzw. dawnych kresów polskich. To oni dziś razem z potomkami zesłańców tworzą miejscową Polonię w tym 50-tysięcznym mieście oddalonym o 350 km zarówno od Abakanu (na północny zachód) jak i od Krasnojarska. Problemem takich niewielkich miast przy nauczaniu języka polskiego jest brak kwalifikowanych nauczycieli języka polskiego.

Podczas przerwy w obradach konferencji można było zobaczyć wystawę fotograficzną " X lat Polonii w Chakasji" oraz wystawę książek polskich z zasobów Biblioteki Narodowej Chakasji. Uczestnicy zapoznali się także z projektem założenia przy tej bibliotece pierwszego w Federacji Rosyjskiej Centrum Polskiej Książki.

Po obradach zakończenie konferencji odbyło się w głównej sali Szkoły Polonijnej przy Centrum Dziecięcej Twórczości w Abakanie.

Nauczyciele uczą się

Zajęcia, które rozpoczęły się następnego dnia – 30 listopada, miały formę warsztatów. Nauczyciele przejmowali rolę uczniów uczestnicząc w ciekawych formach zajęć i grach. Prawdziwym "przebojem" warsztatów stała się inscenizacja "Po kolędzie", w której brali udział zarówno "uczniowie" jak i "nauczyciel" (metodyk Leszek Gęca).

2 grudnia po południu uczestnicy kursu wyjechali do Minusińska, gdzie odwiedzili muzeum krajoznawcze im.Martjanowa. W muzeum tym mieści się XIX-wieczna naukowa biblioteka publiczna z zabytkowym księgozbiorem polskim, zebranym przez polskich zesłańców. W 2001 r. w muzeum tym została otwarta stała wystawa "Polacy w Kraju Minusińskim", jedyna tego rodzaju stała wystawa w muzeach rosyjskich. Po zwiedzeniu wystawy nauczyciele wyjechali do Małej Minusy, miejscowości oddalonej o 8 km od Minusińska. W latach 1942-1946 mieścił się tam dom dziecka polskich sierot, ofiar stalinowskich deportacji okresu II wojny światowej. 2 października 2004 r. w budynku szkoły, która obchodzi w tym roku swoje 100-lecie otwarto szkolne muzeum z dużą ekspozycją poświęconą losom polskich sierot w tragicznych wojennych latach. Zakończeniem dnia stała się wizyta w jednej z filii muzeum w Minusińsku – muzeum Dekabrystów, gdzie odbyła się prezentacja książki dr Sergiusza Leończyka "Polskie Karty w historii Minusińska".

Wręczenie świadectw i Dni Kultury

3 grudnia w piątek, kiedy do uczestników dołączyła Pani Konsul I Sekretarz Ambasady RP w Moskwie Małgorzata Szniak, odbyło się wręczenie świadectw ukończenia kursu. Tradycyjnie były to świadectwa zarówno Polonijnego Centrum Nauczycielskiego jak i Republikańskiego Instytutu Podwyższenia Kwalifikacji Nauczycieli przy Ministerstwie Edukacji i Nauki Republiki Chakasji. Obecnie zaświadczenia te dają szansę awansu młodym nauczycielom oraz nauczycielom innych przedmiotów chcącym oficjalnie wykładać język polski w systemie szkół rosyjskich. Po oficjalnej ceremonii wręczenia świadectw Konsul Małgorzata Szniak, Prezes Sergiusz Leończyk i Wice Prezes Stowarzyszenia "Orzeł Biały" z Tomska Aleksandra Guziejewa wystąpili w godzinnej audycji radiowej – była to rozmowa o kursach nauczycielskich i odbywających się Dniach Kultury Polskiej w Chakasji. Wieczorem tegoż dnia odbyło się spotkanie z kolegium redakcyjnym syberyjskiego pisma Kongresu Polaków w Rosji "Rodacy", większość jego autorów to właśnie nauczyciele języka polskiego. Zaprezentowano okładkę 3 numeru kwartalnika "Rodacy" z pięknym rysunkiem Starego Miasta w Lublinie autorstwa Heleny Iwanowej, nauczycielki Szkoły Polonijnej w Abakanie. Dużo dobrych słów skierowano pod adresem jubilatki, redaktora naczelnego pisma pani Ludmiły Poleżajewej.

Nowy Oddział – Nowa Szkoła

Następny dzień 4 grudnia /sobota/ rozpoczął się od wyjazdu uczestników do Sajanogorska. Właśnie tam w 75 tys. mieście metalurgów u stóp gór Sajanu Zachodniego na lewym brzegu Jeniseju, oddalonym o 80 km od Abakanu odbyło się otwarcie Oddziału Stowarzyszenia "Polonia" Republiki Chakasji i szkoły polonijnej. To bardzo ważna uroczystość, przecież głównym nurtem działalności "Polonii" w Chakasji oraz wszystkich organizacji polonijnych na Syberii jest oświata. Główny organizator, przewodniczący Oddziału a także nauczyciel języka polskiego Włodzimierz Kowalewski postarał się zebrać zainteresowanych ludzi i młodzież, która przygotowała na otwarcie szkoły przepiękny koncert z polskimi tańcami i pieśniami. W niedużej sali, gdzie umieściła się klasa Polonijnej Szkółki, znalazły się zebrane przy pomocy Polonijnej Szkoły z Abakanu podręczniki, książki w języku polskim i mapa Polski. Konsul Małgorzata Szniak i Prezes "Polonii" Sergiusz Leończyk podkreślili w swoich przemówieniach wielki wkład pracy pana Włodzimierza Kowalewskiego, który dopiero w lipcu przeprowadził się do Sajanogorska z Żeleznogorska w Kraju Krasnojarskim. Polonia Sajanogorska od dawna czekała na takiego rzutkiego organizatora. Rok temu podczas Dni Kultury Polskiej w Chakasji w muzeum krajoznawczym Sajanogorska otwarto wystawę "Polacy w Kraju Minusińskim", właśnie wtedy po raz pierwszy Konsul Małgorzata Szniak poznała liczną sajanogorską Polonię. Brakowało jej tylko jednego – Prezesa!

Po oficjalnej części i koncercie goście zwiedzili oddaloną o 40 km Sajano-Szuszeńską Elektrownię Wodną, jedną z największych zapór wodnych na świecie a największą w Rosji o mocy 6400 MW. Wysokość zapory – 242 metry. Ostatnio miejsce to cieszy się dużym zainteresowaniem wśród turystów, ponieważ zapora ta jest prawdziwym cudem architektury.

Gala polonijna

Wieczorem po ciekawym wyjeździe do Sajanogorska gości czekała kulminacja Dni Polskiej Kultury w Chakasji – koncert galowy w Centrum Dziecięcej Twórczości w Abakanie. Na koncert ten, rozpoczęty tradycyjnym polonezem w wykonaniu wszystkich zespołów choreograficznych Stowarzyszenia "Polonia" Chakasji, przybył z Irkucka Konsul Generalny Stanisław Sokół, Dziekan Kościoła Rzymskokatolickiego ks. Antoni Badura z Krasnojarska oraz przedstawiciele władz Republiki Chakasji. Podczas koncertu Konsul Generalny Stanisław Sokół wręczył medal "Za zasługi w rozwoju kultury polskiej" Walentynie Kałużskiej (z domu Sawrańska). Pani Walentyna jest Prezeską i założycielką Stowarzyszenia "Polonia Żeleznogorska" a także nauczycielką języka polskiego. W 2003 r. pani Walentyna wydała dwujęzyczny zbiór biograficzny "Polacy ZATO m.Żeleznogorska". Książka ta przedstawia historię diaspory polskiej i losy Polaków w tym mieście zamkniętym do dziś (skrót ZATO jest określeniem dla zamkniętego miasta]. Od niedawna dopiero miasto otrzymało nazwę Żeleznogorsk, w czasach ZSRR w celach konspiracyjnych nazywało się Krasnojarsk-26, a ludzie mówili po prostu – Atomgrad. Dopiero teraz można powiedzieć prawdę o losach inżynierów, naukowców, zwykłych robotników często zesłanych do tego miasta, aby budowali atomową potęgę radzieckiego mocarstwa. Walentyna Kałużska jest pierwszą osobą, która opisała losy Polaków, mieszkańców Atomgradu.

W drugiej części koncertu galowego pani Małgorzata Szniak Konsul z Moskwy wręczyła medale Fundacji "Pomoc Polakom na Wschodzie" redaktorom pisma "Rodacy" Ludmile Poleżajewej i Sergiuszowi Leończykowi. Dla nich te medale z napisem na rewersie "Meritum Patriae" połączyły się z ich osobistymi ważnymi osiągnięciami. Ludmiła Poleżajewa obchodziła w tym roku podwójny jubileusz – życia i pracy, natomiast Sergiusz Leończyk obronił pracę doktorską z historii na Uniwersytecie Szczecińskim.

Gościom bardzo podobał się koncert, podczas którego zespół "Syberyjski Krakowiak" przedstawił wesołe tańce w barwnych strojach regionu lubelskiego, łowickiego, kurpiowskiego i krakowskiego z pięknym krakowiakiem w wykonaniu średniej grupy zespołu. Zespół "Gwiazdki" ze swoją solistką Kasią Kostiuczenko zaprezentował polskie piosenki i tańce estradowe. Wszyscy byli zachwyceni występem 4-letniego Antona Zawtonowa, który razem z babcią Ludmiłą pięknie zaśpiewał harcerską piosenkę "Czerwona róża – biały kwiat", i to aż 8 zwrotek! Zespół "Wesołe Nutki" przedstawił jazzowe wariacje na temat polskich piosenek dla dzieci. Koncert naprawdę się udał! Jest to zasługa kierowniczki zespołu "Syberyjski Krakowiak" Natalii Buszujewej, nauczycielki języka polskiego Heleny Iwanowej, która poprowadziła koncert i oczywiście nauczycielki muzyki Heleny Władimirowej. W czasie koncertu pani Helena Władimirowa zaśpiewała ludową pieśń, potem wystąpiła w roli Cyganki w pieśni "Cygańska jesień" z repertuaru Anny Jantar, a następnie brawurowo wykonała znany przebój"Niech żyje bal", wtedy do walca wyszli wszyscy tancerze i ta piosenka stała się wspaniałym finałem tego porywającego koncertu. To był prawdziwy sukces!

To czego uczyli – zobaczyli w praktyce

Sobota nie była ostatnim dniem imprez.

W niedzielę nauczyciele mieli możliwość przekonać się jak naprawdę działa niedzielna Szkoła Polonijna w Abakanie. Zobaczyli lekcję młodej nauczycielki Heleny Iwanowej. Inscenizując wiersz Juliana Tuwima "Warzywa" Helena Iwanowa pokazała jak można wesoło i ciekawie wprowadzać nowe słownictwo. Zachęcone dzieci znalazły również inne wiersze i piosenki o warzywach. Jak powiedziała metodyk Małgorzata Wróblewska niektóre piosenki usłyszała po raz pierwszy i to tu, na Syberii.

Po pożegnalnym obiedzie goście rozjechali się do swych domów, kto na zachód, kto na wschód, bo przecież Abakan leży w środku, na granicy Wschodniej i Zachodniej Syberii, na granicy dwóch okręgów konsularnych – moskiewskiego i irkuckiego i przyciąga już od pięciu lat nauczycieli języka polskiego z największej krainy świata – Syberii.

P.S. Po przyjeździe do Tomska, inscenizacja "Po kolędzie" była odegrana podczas lekcji Mariny Slepakowej przez dzieci szóstej klasy w szkole nr 16.

25 grudnia inscenizacja ta także była przedstawiona przez grupę studentów wydziału języka polskiego na Uniwersytecie Pedagogicznym Tomska pod kierownictwem Aleksandry Guzjewej.

Chciałybyśmy serdecznie podziękować Ambasadzie RP w Moskwie i Konsulatowi w Irkucku, "Wspólnocie Polskiej", grupie organizacyjnej Sergiusza Leończyka, naszym nauczycielom – Małgorzacie Wróblewskiej i Leszkowie Gęcie i całemu PCN-u oraz przedstawicielom duchowieństwa katolickiego ks.dziekanowi Antoniemu Badurze z Krasnojarska, ks. Władysławowi i ks. Krzysztofowi z Abakanu za życzliwą pomoc i zainteresowanie naszą pracą.

Do zobaczenia na następnych spotkaniach!

Aleksandra GUZJEWA,
Marina SLEPAKOWA
(m. Tomsk)

< powrót