3/2004 (27): Polacy na Ziemi Jarosławskiej

Przez wieki stosunki między Polską i Rosją były bardzo skomplikowane.

Na początku XXI wieku, kiedy w stosunkach międzynarodowościowych rozwijają się idee współpracy i konsolidacji, trzeba pamiętać, ze Polska i Rosja to państwa słowiańskie, mające ogromne i czasem bardzo bolesne doświadczenia historyczne, ale też i tradycje dobrosąsiedzkiej współpracy.

"Polacy na Ziemi Jarosławskiej" – taki tytuł nosi otwarta w marcu br. w jarosławskim Muzeum Malarstwa pierwsza tego rodzaju wystawa historyczna. Wyeksponowano na tej wystawie około 50 dokumentów, ilustrowanych zdjęciami fotograficznymi, mapami, publikacjami obejmujące okres od początku XVII do polowy XX wieku. Najbardziej znaczącymi są Edykt Łżedymitryja /Dymitra Samozwańca/ dla I Arcybiskupa klasztoru Spaso-Preobrażeńskiego, fragmenty akt personalnych księży jarosławskiego rzymsko-katolickiego domu modlitewnego, ogłoszenia reklamowe polskich teatralnych i muzycznych zespołów z początku XX wieku, ankiety uchodźców polskich z okresu I wojny światowej.

Po II wojnie światowej pomyślnie rozwijały sie kontakty pomiędzy obwodem jarosławskim i województwem wrocławskim. W latach 1990 Jarosławl stał się sie pierwszym regionem, który otworzyl swoje przedstawicielstwa handlowe na terenie Polski. W roku 2002 w Jarosławlu powstała społeczna organizacja kulturalno-oświatowa "Dom Polski". Na wystawie przedstawiono dokumenty i zdjęcia z archiwów rodzinnych członków tego stowarzyszenia polonijnego.

Integralną częścią wystawy są obrazy Samuela Kanera (1888-1968). Artysta ten urodził się w Zamościu. Wykształcenie malarskie zdobył na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w latach 1909-1914. Wyróżniony medalem na uczelni, miał kontynuować studia we Włoszech, ale początek I wojny światowej zmienił wszystkie plany. Malarz został wcielony do wojska. W roku 1917 Samuel Kaner przyjechal do Jarosławla do "damy serca" i zamieszkał tu na niemal 15 lat. Był to okres bujnego rozwoju życia artystycznego w Jarosławlu. Artysta włączył się aktywnie w ten nurt, eksponując swe dzieła na wystawach zjednoczeń miejskich, pracując jako pedagog i jako restaurator. W roku 1931 artysta przeniósł się razem z rodziną do Moskwy, gdzie pracował przeważnie jako malarz-monumentalista. Wymyślił oryginalną technikę polomozaiki. Jedna z takich prac znajduje się obecnie na stacji metra "Kijewskaja" w Moskwie. W roku 1999 Muzeum Malarstwa w Jarosławlu zorganizowało wystawę "Samuel Kaner /1888-1968/ Malarstwo, grafika" – pierwszą indywidualną wystawę prac Kanera na podstawie kolekcji muzealnej i zbiorów prywatnych rodziny artysty. Wystawa stała się pierwszym etapem badań twórczości Kanera i powrotu jego imienia do skarbnicy kultury. Dorobek artystyczny malarza zawiera ponad 100 dzieł malarskich i graficznych z lat 1910-1950, są to pejzaże, martwa natura, portrety i sceny rodzajowe.

Oprócz tej ekspozycji, Muzeum Malarstwa przygotowało też wystawę ekslibrisów polskich. Muzeum posiada obszerny zbiór 2500 księgoznaków, 700 z nich zostało wykonanych przez grafików polskich w latach 1950-1970, autorami są S.Dawski, B.Borowski, W.Jakubowski, J.Szuszkiewicz, W.Langner, W.Łuczak.

Większa część ekslibrisów nadeszła do muzeum z prywatnej kolekcji moskiewskiego kolekcjonera E.N.Minajewa w latach 80. Obecnie kolekcja ta nadal się powiększa.

Wystawa "Polacy na Ziemi Jarosławskiej" pokazała wielokulturowej społeczności Ziemi Jarosławskiej historię, dzień dzisiejszy i wkład Polaków i Polonii w rozwój kultury a dziś już i biznesu na tym terenie.

Sergiusz LEOŃCZYK

Jarosławl (Jarosław), miasto obwodowe w środkowej Rosji, port nad Wołgą, przy ujściu rzeki Kotorośl. 633 tys. mieszkańców (1989 r.). Ważny ośrodek gospodarczy z rozwiniętym przemysłem maszynowym, chemicznym (gumowy, kauczuk syntetyczny), elektrotechnicznym, włókienniczym, obuwniczym, odzieżowym, spożywczym, rafineria ropy naftowej, stocznia rzeczna. Ważny węzeł kolejowy i drogowy. Port lotniczy. 5 szkól wyższych (w tym uniwersytet, zał. 1969), muzeum.

Historia. Założony okolo 1010 r. przez księcia Jarosława Mądrego, wzmiankowany w 1071 r. jako gród ziemi rostowsko-suzdalskiej. Ważny ośrodek rzemieślniczo-handlowy na szlaku Morze Bałtyckie – Morze Kaspijskie. W 1027-1463 r. stolica księstwa jarosławskiego, wraz z nim włączony do państwa moskiewskiego. Od połowy XVI w. rozkwit gospodarczy (handel Rosji z Anglią; od 1564 r. stocznie). Podczas smuty 1612 r. Jarosławl był siedzibą rządu rosyjskiego. Od 1796 r. stolica guberni jarosławskiej, ważny ośrodek prowincjonalnej kultury rosyjskiej (od 1750 r. pierwszy w Rosji teatr, pierwsza gazeta prowincjonalna, od 1808 r. liceum prawnicze). W 1918 r. Jarosławl był ogniskiem powstania antybolszewickiego. Od 1919 r. miasto obwodowe.

Obwód jarosławski – powierzchnia 36,4 tys. km2, 1,5 mln mieszkańców (1990 r.).

Jarosławska regionalna społeczna kulturalno-oświatowa organizacja "Dom Polski" założona i zarejestrowana 17 kwietnia 2002 r. Prezes – Janina Rykowska, wiceprezes – Aleksander Sacharow. Według danych spisu ludności z 1989 r. – w Jarosławlu mieszkało 500 Polaków. Polonijna organizacja liczy 40 czlonków. Stowarzyszenie zorganizowało przy Uniwersytecie nauczanie języka polskiego, działa też salon muzyczny, klub "Moja mała Ojczyzna", i klub miłośników polskiego kina. Regularnie obchodzone są święta narodowe i religijne. Adres korespondencyjny Stowarzyszenia "Dom Polski": ul.Niekrasowa d.7/2, m.2, tel. (0852)-25-09-54.

< powrót