3/2004 (27): Polacy Przykamia

"Polaki Prikamja" (Polacy Przykamia) – taki tytuł nosi wydany w tym roku zbiór materiałów z historii Polaków żyjących na ziemi permskiej.

192-stronicowy zbiór zawiera artykuły o tematyce krajoznawczej poświęcone całej diasporze polskiej na ziemi permskiej jak też jej wybitnym przedstawicielom, takim jak na przykład muzyk Ludwik Winiarski, podróżnik i naukowiec Mikołaj Przewalski, Henryk Terpiłowski – jeden z prekursorów radzieckiego jazzu i wielu innym.

Wydanie tego zbioru nie jest przypadkowe. W 2001 r. Polonia permska wydała książkę pt. "Piermskije Polaki", którą redagował o. Andrzej Grzybowski (Perm, 2001, ss. 128.). Jednak nowych i ciekawych materiałów nie zabrakło na nową książkę. Wiąże się to przede wszystkim z tym, iż permska Polonia jest liczna i silnie zakorzeniona w historii. Jednym z najwcześniej przybyłych do Permu Polaków, pracujących na katordze, był ksiądz Piotr Ściegienny, skazany na śmierć, ale potem zamieniono Mu wyrok na katorgę, która trwała 15 lat. Ksiądz był inicjatorem i organizatorem Związku Chłopskiego na Kielecczyźnie i na Lubelszczyźnie.

Związek ten był organizacją oczywiście nielegalną i przygotowywał plan powstania przeciwko Rosji w latach czterdziestych XIX wieku. Po powstaniu 1863 r. pojawił się w Permie Józef Rafał Kalinowski i patriota i muzyk "Permski Strauss" Ludwik Winiarski. Na przełomie XIX i XX wieku oryginalne projekty architektoniczne zrealizował architekt Aleksander Bonawentura. Długą listę polskich zesłańców na ziemi permskiej można poszerzyć o Polaków aktorów, reformatorów teatru, inżynierów, jak Rudolf Karwowski, księgarzy, jak Olga i Józef Rajmund Piotrowscy. Obecność Polaków znacznie się zwiększyła wskutek tzw. polskiej operacji Stalina w latach trzydziestych XX wieku, kiedy zsyłano w głąb Rosji Polaków z sowieckiej Białorusi i Ukrainy.

Dzisiejsza Polonia – to są znane w Permie osobistości – wybitny chemik i wynalazca profesor Tadeusz Wierzbicki, dr Eugeniusz Kapelusz.

Prof. Tadeusz Wierzbicki z Uniwersytetu Permskiego znalazł się w Permie jako dziecko, zesłane wraz z rodzicami na Ural z Żytomierszczyzny w ramach znanej "polskiej operacji" NKWD. Jest on twórcą wielu nowoczesnych teorii chemicznych, które zyskały mu zasłużoną sławę i pozycję. Eugeniusz Kapelusz, także pracownik naukowy Uniwersytetu Uralskiego w Permie opracował nowatorską i ciekawą metodę nauczania języków słowiańskich i bałtyckich na zasadzie podobieństw fleksyjnych poszczególnych języków.

Prezesem Centrum Polskiej Kultury jest Maria Starcewa, aktywna działaczka nie tylko permskiej ale i rosyjskiej Polonii.

Książka "Polaki Prikamja" wydana została na bardzo wysokim poziomie edytorskim, z kolorowymi ilustracjami, co dodatkowo podnosi jej walory. Czytając ją na pewno można zapomnieć o bożym świecie! Jest to prawdziwa podróż w czasie, czasie tak ciekawym, ale niestety, nie zawsze kolorowym.

Wydanie sfinansowały wspólnie Fundacja Pomocy Polakom na Wschodzie oraz Urząd ds. wewnętrznej polityki oraz Departament oświaty obwodu permskiego z inicjatywy permskiego Centrum Kultury Polskiej.

Red.

< powrót