1/2004 (25): Prawda o Katyniu. Inicjatywy policjantów

Informacja sporządzona z okazji zbliżającej się 85 rocznicy powstania Policji oraz 64 rocznicy zbrodni NKWD dokonanej na Policji Państwowej   II-ej Rzeczypospolitej Polskiej w 1940 roku.

Prawda o Katyniu

Inicjatywy policjantów Garnizonu Miasta Stołecznego Warszawy w okresie 1989-1992 dla upamiętnienia Policji Państwowej II-ej Rzeczypospolitej Polskiej .

Brak wizji i celów w zakresie upamiętnienia Policji Państwowej II-ej Rzeczypospolitej Polskiej w ówczesnym Ministerstwie Spraw Wewnętrznych jak również bezczynność Komendy Głównej Policji (Milicji) i Rady Ochrony Pamięci Walki i Męczeństwa spowodowała, iż upamiętnie Policji Państwowej II-ej Rzeczpospolitej Polskiej podjęli w ramach opracowanego przez siebie programu „ Patria et Lex ”     "Lex et Patria” policjanci z Komendy Stołecznej Policji wspólnie z członkami rodzin policyjnych. Upamiętnieniem objęto okres z dziejów Policji za lata 1939 -1956. Ideowe założenia programu „Patria et Lex” opracowali w 1989 roku kpt. Lechomir Domaszewicz, st.asp. Janusz Zieliński, st.sierż. Mariusz Daszkiewicz i zmierzali do upamiętnienia Polskich Policjantów internowanych w Ostaszkowie (ZSRR) zamordowanych przez NKWD wiosną w Twerze (w tym czasie Kalininie) w 1940 roku, jak również zamordowanych w PRL w wyniku wyroków sądowych, oraz walczących jako „Cichociemni” w szeregach Armii Krajowej, czy też poległych w obronie ojczyzny w latach wojny i okupacji.

 Rozmawiamy z głównym organizatorem i realizatorem programu „Patria et Lex” kapitanem policji w stanie spoczynku Lechomirem Domaszewiczem

Historyczny, i ideowy sens naszej działalności zawarliśmy w dewizie Patria et Lex,Lex et Patria    (Ojczyzna i Prawo). Dewiza ideowa wynikała z faktu istoty służby policyjnej, tj. służby policjanta polskiego w obronie ojczyzny i w obronie prawa.

Programem tym grupa inicjatorów włączyła się w nurt przemian ustrojowych zachodzących w Polsce a problematyką staraliśmy się zainteresować jak najszersze kręgi społeczne. Apelowaliśmy do organów państwa i policjantów w kraju o podejmowanie podobnych inicjatyw w innych jednostkach policyjnych w kraju.

Do działalności na rzezcz upamiętnienia bardzo aktywnie włączyli się członkowie rodzin zamordowanych policjantów. Hanna i Ewa Gronowskie, Hanna Sacharko, Krystyna Krzyszkowiak i Iza Erchard, Danuta Borysiewicz i Zbigniew Zieliński, Mirosław Rubas z Warszawy, Stefan Nastarowicz z Łodzi, Jerzy Olszański z Torunia, Witold Banaś z Katowic (założyciel Stowarzyszenia „Rodzina Policyjna-1939” ) i inni.

Upamiętnienie Policji Państwowej nie było rzeczą łatwą. Trzeba było pokonać wiele barier mentalnych, ideologicznych, interpretacyjnych, finansowych itp. Należy nadmienić, iż na początku naszej działalności w Policji nie było duszpasterstwa a przedłożony program upamiętnienia Policji Państwowej II-ej Rzeczypospolitej budził w środowisku zawodowym kontrowersje.

 Na przykład jeżeli chodzi o osobę duchowną w celu odprawienia Mszy Św. Katyniu. W tworzącej się Policji instytucja kapelana była nieznana. W tym przypadku skorzystaliśmy posługi duszpasterza z Wojska Polskiego ks.kapelana mjr. Franciszka Kędziory. Kolejną kwestią to redagowanie właściwych treści historycznych na tablicach epitafijnych.W ramach tego programu takie tablice ustawiali poświęcając je pamięci Policji Państwowej II-ej Rzeczypospolitej.

 Zgodnie z zasadami heraldycznymi ustanawiono treść i formę plastyczną Sztandaru Komendy Stołecznej Policji. Wyznaczono barwy sztandaru, symbolikę w postaci godła tj. orła w koronie, wizerunku patrona nowo powstałej Policji św. Michała Archanioła. Na sztandarze umieszczono dewizą ideową Lex et Patria .

 Na nasz wniosek Maciej Małecki ze Związku Kompozytorów Polskich skomponował uroczysty hejnał Sztandaru Komendy Stołecznej Policji i wprowadziliśmy do ceremoniału policyjnego zwyczaj odgrywania tego hejnału podczas uroczystych gali policyjnych.

Program „Patria et Lex” realizowaliśmy często na forum ogólnopolskim co powodowało, iż tworząca się Policja nie pozostawała poza nurtem zmian społecznych zachodzących w Polsce.

 Dzięki naszej determinacji „pojawiły” się tablice pamiątkowe na dołach śmierci w Miednoje, na frontonie gmachu Komendy Stołecznej Policji, kościele pw. św. Krzyża w Warszawie, kościele pw. św. Floriana na Pradze, miejscowości Miednoje na filarze Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie.

Urnę z prochami zamordowanych przez NKWD policjantów złożyliśmy też w kościele pw. Św. Krzyża w Warszawie, w kruchcie katyńskiej obok obrazu M.B. Kozielskiej. W szczególności na nasze inicjatywy złożyły się następujące działania:

W dniu 13 maja 1990 roku zorganizowano po raz pierwszy w historii Policji wyjazd do Katynia. Na terenie istniejącego memoriału uczestniczyliśmy we Mszy Świętej. Wspólnie z rodzinami zamordowanych policjantów oddaliśmy zgodnie z ceremoniałem wojskowym hołd zamordowanym polskim oficerom Wojska Polskiego i funkcjonariuszom Policji Państwowej.

2 maja 1991 roku uroczyście wręczono Sztandar Komendzie Stołecznej Policji; o symbolice zgodnej z polską tradycją historyczną.

Uroczystość odbyła się zgodnie z opracowanym przez nas, po raz pierwszy w historii Policji przed Grobem Nieznanego Żołnierza na Placu im. Marsz. J. Piłsudskiego w Warszawie.

W dniu 31 sierpnia 1991 r. w Miednoje w czasie symbolicznego pogrzebu jeńców Ostaszkowa, na dołach śmierci, miejscu przyszłego cmentarza wojennego pozostawiliśmy tablicę epitafijną informującą o ofiarach zbrodni i mordercach z NKWD. Treść tablicy: Pamięci 6295 Policjantów Żołnierzy KOP i Innych Formacji W.P. Funkcjonariuszy Straży Granicznej oraz Pracowników Administracji Państwowej i Wymiaru Sprawiedliwości Rzeczypospolitej Polskiej Jeńców Ostaszkowa Zamordowanych przez NKWD Wiosną 1940 roku i Tu Pogrzebanych”. Rodacy, Miednoje Sierpień 1991 r.

W dniu 17 września 1991 roku wspólnie z rodzinami zamordowanych policjantów, Komitetem Katyńskim, Departamentem Wychowania Ministerstwa Obrony Narodowej uroczyście złożono urnę z prochami zamordowanych przez NKWD Policjantów w Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie.

W dniu 27 września 1991 roku doprowadziliśmy do ustanowienia i odsłonięcia na gmachu Komendy Stołecznej Policji tablicy pamiątkowej poświęconej Policjantom „Cichociemnym” walczącym w szeregach Armii Krajowej.

Do najwyższej godności podnieśliśmy etos służby dla kraju pełnionej przez oficerów i podoficerów Policji Państwowej, żołnierzy Armii Krajowej: mjr. Bolesława Kontryma, mjr. Zygmunta Milewicza, mjr. Jana Piwnika, kpt. Franciszka Cieplika, kpt. Piotra Szewczyka, rtm. Józefa Zabielskiego, por. Tadeusza Starzyńskiego, ppor. Tadeusza Kobylińskiego, plut. Michała Parady.

W dniu 11 listopada 1991r. w kościele pw.św. Krzyża w Warszawie, w czasie Mszy św. ustanowiono przez nas tablicę epitafijną obrazującą drogę śmierci Policjantów „Ostaszków-Twer-Miednoje” i urnę z prochami zamordowanych przez NKWD Policjantów poświęcił ab. Józef Kowalczyk Nuncjusz Apostolski w Polsce.

 W dniu 25 kwietnia 1992 roku w kościele pw. Św. Krzyża w Warszawie odsłonięto kolejną tablicę pamiątkową poświęconą bohaterstwu i martyrologii Policjantów II-ej Rzeczypospolitej.

Natomiast 14 czerwca 1992 r. w kościele pw. św. Floriana na Warszawskiej Pradze zamontowaliśmy również tablicę epitafijną poświęconą sportowcom, olimpijczykom polskim zgładzonym przez NKWD. Na epitafium widnieją: Józef Baran-Bilewski lekkoatleta, Kazimierz Boheński pływak, Zdzisław Dziadulski jeżdziec, Zdzisław Kawecki jeździec, Aleksander Kowalski hokeista, Marian Spoida piłkarz, Stanisław Świętochowski lekkoatleta, Stanisław Urban wioślarz.

Korzystając z okazji dziękuję red. Ryszardowi Mackiewiczowi – historykowi śp. Henrykowi Stawryłło, Sybirakowi, prokuratorowi, Polakom z Litwy Kowieńskiej, którzy nasz program upamiętnienia Policji Państwowej wspierali mocą własnego autorytetu i służyli radą i pomocą w okresie naszej działalności.

Rozmawiał Sergiusz Leończyk

Od redakcji: Działalność aktywistów upamiętniających tragiczne losy polskiej Policji nie miała zrozumienia w kierownictwie Komendy Głównej Policji. Komendant Główny Policji, wbrew logice i prawu stwierdził, że działalność upamiętniająca zamordowanych przez NKWD Policjantów II-ej Rzeczypospolitej Polskiej jest działalnością pozasłużbową, narażającą interes Komendy Głównej Policji a Policja będzie istniała również bez upamiętniania Policji Państwowej II-ej RP. Policjantom odmówiono prawa do zdeponowania materiałów dokumentacyjnych w Komendzie Głównej Policji. Część przekazanej do KGP dokumentacji historycznej rozgrabiono, część zwrócono kpt. Lechomirowi Domaszewiczu. Decyzje Komendanta miały swoje negatywne następstwa dla organizatorów Programu „Patria et Lex”. Zmuszono do odejscia z Policji kpt. Lechomira Domaszewicza, st.sierż. Mariusza Daszkiewicza oraz asp.Janusza Zielińskiego. Dziwnie, że takie rzeczy zdarzają się w dzisiejszej Polsce. Ale prawdę nie da się zataić!

Na zdjęciach:

Kpt. L.Domaszewicz zbiera podpisy pod aktem erekcyjnym epitafium.

Tablica upamiętniająca Zbrodnię Katyńską na Placu Zamkowym w Warszawie

Uczestnicy polskiej delegacji przed Krzyżem Katyńskim na dołach śmierci w Miednoje

  Kpt.L.Domaszewicz podczas modlitwy wiernych w Miednoje w 1991 r.

 Za delegacją policji delegacje Stowarzyszenia Rodziny Policyjnej-1939, Straży Granicznej, w tle kompania honorowa Wyższej Szkoły Oficerskiej Policji w Szczytnie

< powrót