Dzieje Polaków na Syberii

Dopiero w 1999 r. z inicjatywy polonijnego stowarzyszenia “Orzeł Biały” na miejscu nieistniejącego cmentarza został wzniesiony pamiętny obelisk. Ks. Andrzej Duklewski poświęcił ten symboliczny nagrobek, na którym umieszczony został tekst: “Tym co odeszli, ale pozostali w pamięci. Potomkowie”.

Podobny los spotkał katolicki Jerozolimski cmentarz w Irkucku. Na jego miejscu wybudowano wesołe miasteczko. Zbudowano domy mieszkalne na miejscu cmentarzy w Omsku i Bijsku.

Obecnie zachowały się cmentarze polskie z przełomu XIX-XX ww. we wsiach syberyjskich w Wierszynie (obwód irkucki), Wilence, Kanoku i Aleksandrówce (kraj krasnojarski), Białymstoku (obwód tomski), Despotzenowce, Botwino i Hryniewiczach (obwód omski). Pozostały również polskie cmentarze przy nieistniejących obecnie wsiach, jak np. cmentarz wsi Mińsk-Dworiańskoje (obwód omski), Połozowo (obwód tomski) i Polskiego Wysieńka (Kraj krasnojarski).

W miastach zachowały się katolickie (polskie) części na cmentarzach prawosławnych. Największa “polska część” znajduje się na cmentarzu Troickim w Krasnojarsku. Najstarsza część polskiego cmentarza znajduje się w Tobolsku (obwód tiumeński). Polskie groby z przełomu XIX-XX ww. są na cmentarzach Minusińska, Permi, Ufy.

W większości to są groby potrzebujące konserwacji, nierzadko (jak np. w Tobolsku) to są pozostałości od kiedyś pięknych nagrobków.

Odrębnie warto zaznaczyć polskie cmentarze z okresu II wojny światowej. Są to cmentarze rozrzucone po północy Rosji - obwód archangielski, Republika Komi, Republika Karelia, obwód swierdźowski i kraj permski i na terenie Syberii - kraj krasnojarski i ałtajski, obwód irkucki.

Wojskowe cmentarze są w obwodzie orenburskim.

Wszystkie te cmentarze zasługują na ich szczegółowe zbadanie oraz niezbędną konserwację.

dr Sergiusz LEOŃCZYK

Dzieje Polaków na Syberii

Organizacje