27 marca — Dzień Teatru

Na całym świecie, dzień 27 marca każdego roku, obchodzony jest jako Dzień Teatru. Warto jest zatem przybliżyć Naszym Czytelnikom, jego historię.

Wieki średnie

Początki teatru polskiego,zaznaczyły się już w średniowieczu. Są one związane z kulturą Zachodu. Od czasu dołączenia Polski do narodów chrześcijańskich, teatr polski rozwijał się w szybkim rytmie. Od liturgicznych początków zaznaczonych w wiekach średnich, teatr polski naśladował zachodnie wzorce. Na scenach teatralnych prym wiodły tak zwane intermezza, czyli sztuki oparte na wierze katolickiej. Według dawnych zwyczajów związanych z teatrem, w celu udanego spektaklu scenicznego, od wewnętrznej strony kurtyny wieszano wizerunek świętej Łucji, która patronowała śpiewakom i aktorom.

W osiemnastym stuleciu

Z końcem XVIII wieku, sztuki teatralne przedstawiały widzom najczęściej epizody polityczne jakie miały miejsce w Polsce i na całym Starym Kontynencie. Już w wieku siedemnastym, zawitali do Polski aktorzy angielscy. Grali oni głównie sztuki Szekspira na scenach elbląskich i warszawskich. Miłośnikiem teatru okazał się król Władysław IV Waza, który to polecił przekształcić na potrzeby stworzenia sceny teatralnej, jedną z sal zamku warszawskiego. Za jego panowania we wspomnianej sali występowali włoscy śpiewacy operowi i francuscy aktorzy. Zainteresowanie sztuką teatralną okazał również następca Władysława IV, czyli Jan Kazimierz, również należący do dynastii Wazów. Wzorując się na dworze królewskim, magnateria polska również zakładała własne teatry w swoich rezydencjach. W wieku XVII został gwałtownie zahamowany rozwój rodzimej kultury, co było związane z najazdem szwedzkim na Polskę. Wojny kozackie i tureckie, również nie przysparzały chętnych do oglądania sztuk teatralnych. Tak więc, w niektórych miastach naszego kraju, teatry zostawały po prostu zamykane. Zwyczajowo jednak zawieszano na drzwiach zamkniętego teatru, pukiel pawich piór, które symbolizowały szybkie poradzenie sobie z zaistniałą sytuacją.

Operalnie

Ożywienie działalności teatralnej, nastąpiło za panowania Sasów. W dziejach teatru, przełomu dokonał król August III. Wystawił on bowiem w Warszawie pierwszy wolno stojący budynek teatru. Nazwano go Operalnią, czyli teatrem operowym. W Operalni występowali obok aktorów polskich zapraszani Włosi i Francuzi. Były to najczęściej sztuki dramatyczne i operowe. Od spadkobierców Augusta III Sasa, kolejny król Polski Stanisław Poniatowski wynajął budynek Operalnitworząc w nim teatr publiczny. Dnia 19 listopada 1765 roku, odbyła się premiera komedii napisanej specjalnie na tę okazję przez Józefa Bielawskiego pt. „Natręci”. Sztuka ta była obwieszcza publicznie plakatami i ulotkami z należną informacją. Był to początek pojawiania się masowej informacji o wystawianiu sztuk i organizowaniu wszelkich przedstawień. Podczas tej sztuki po raz pierwszy aktorzy uhonorowaniu byli od widzów kwiatami, rzucanymi im pod nogi na scenę. Od tego momentu zwykło się mówić o udanej sztuce teatralnej, „sztuka kwiatowa”. Zwyczaj rzucania kwiatów aktorom na scenę, utarł się do chwili obecnej.

Rozbiory Polski

Podczas rozbiorów, w Warszawie działały dwie sceny teatralne. Scena narodowa, znajdująca się przy placu Krasińskich i druga mniejsza mieszcząca się w pałacu Radziwiłłowskim. Na pierwszej scenie odbywały się przedstawienia w języku polskim, a na drugiej natomiast występy dawał teatr niemiecki, a potem francuski.

Wybuch powstania listopadowego

Wieczorem 29 listopada 1830 roku, Teatr Warszawski był zamknięty, mimo mającej siew nim odbyć sztuki. Teatr Rozmaitości zaś,wystawiał trzy jednoaktówki. Widzowie podczas jednej z nich zostali powiadomieni o wybuchu powstania. Teatr ten na długo po zaistniałym incydencie był nieczynny. Teatr Narodowy wznowił występy dnia 5 grudnia 1830 roku. Wystawiano w nim zwykle sztuki nawiązujące do zaistniałej sytuacji politycznej w naszym kraju. W wieku XIX zwykle mawiano na ten teatr, „Polityczny”. A damy zasiadające w lożach podczas spektakli w nim przedstawianych, obowiązywała zawsze suknia w kolorze czerwonym lub bordo.

Po powstaniu styczniowym

Czasy po powstaniu styczniowym to okres stagnacji politycznej i kulturowej. Klęska powstania zmieniła diametralnie myślenie Polaków. Zdano sobie wówczas sprawę, że niemożliwa jest zmiana położenia w jakim znalazła się Polska. Teatr choć cenzurowany przez zaborców, pozostawał w tym czasie bastionem narodowego ducha wolności. W tym czasie obowiązywało gości teatralnych, zwyczajowe powitanie...następny akt w lepszych dla nas czasach...

Nasza Redakcja zaproszona była w dniu 27 marca, w Dzień Teatru do Zielonego Saloniku Literackiego w Skarżysku-Kamiennej, aby tam recytować wraz z zaproszonymi gośćmi poezję Adama Asnyka.

Ewa MICHAŁOWSKA-WALKIEWICZ
Na zdjęciu: Autorka tekstu recytuje wiersze Adama Asnyka