Senat RP: o repatriacji i Karcie Polaka

Szanowni Państwo,

Centrum Informacyjne Senatu uprzejmie przekazuje, że senacka Komisja Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą zapoznała się z informacjami na temat realizacji ustawy o repatriacji oraz ustawy o Karcie Polaka.

Informacje o realizacji ustawy o repatriacji przedstawili sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Piotr Wawrzyk oraz dyrektor Departamentu Obywatelstwa i Repatriacji w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Marek Zieliński.

Wiceminister Piotr Wawrzyk wyjaśnił, że choć liczebność osób polskiego pochodzenia mieszkających w krajach byłego ZSRR różni się w zależności od przyjmowanych kryteriów, z szacunków MSZ wynika, że żyje tam jeszcze ok. miliona Polaków, jakkolwiek szacunki te mogą być zaniżone. Nie wszystkie te osoby są zainteresowane repatriacją do Polski ani nie wszystkie spełniają przewidziane w ustawie o repatriacji kryteria uprawniające do uzyskania wizy repatriacyjnej. Na podstawie informacji zebranych przez konsulaty dyplomatyczno-konsularne MSZ szacuje, że w najbliższym czasie repatriować chciałoby ok. 7–8 tysięcy osób polskiego pochodzenia, przy czym najwięcej obywateli Kazachstanu (ok. 3650 osób) i Rosji (2000 osób). Omawiając dane z ostatnich dwóch lat funkcjonowanie ustawy o repatriacji, wiceminister Wawrzyk przypomniał, że polskie placówki dyplomatyczne zostały zmuszone do przeformułowania i ograniczenia swego funkcjonowania ze względu na pandemię Covid-19, wskutek której obecnie funkcjonują w ograniczonym zakresie tylko dwa wydziały konsularne w Ukrainie, a konsulty w Rosji ze względu na działania władz miejscowych musiały znacznie ograniczyć liczbę personelu, co przełożyło się na okrojenie ich zadań, w tym dotyczących procesu repatriacji. W związku z tymi utrudnieniami liczba przyjętych wniosków repatriacyjnych w ub.r. wyniosła 1016, czyli była o 540 mniejsza w stosunku do roku 2021, ale już liczba wydanych wiz krajowych — 804 — była większa niż poprzednio (ok. 770). Wiceszef MSZ Piotr Wawrzyk przypomniał też, że prawo wnioskowania o repatriację przysługuje posiadaczom Karty Polaka, którzy osiedlili się w Polsce, po roku przebywania na terytorium RP.

Z informacji przedstawionych przez dyrektora Marka Zielińskiego z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji wynika, że w 2022 r. do Polski przesiedliło się 779 osób, w tym 775 na podstawie wiz repatriacyjnych,, i bo ich o 60 więcej niż w roku poprzednim i o 150 więcej niż w 2020 r. Najwięcej osób — 255 osób przybyło na podstawie zaproszeń skierowanych przez gminy. Ponad 200 osób samodzielnie zapewniło sobie warunki do osiedlenia, 139 osób przyjechało na zaproszenie najbliższych krewnych, a 184 osób repatriowało się za pośrednictwem jednego z dwóch funkcjonujących w Polsce ośrodków adaptacyjnych (prowadzonego przez Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” ośrodka w Pułtusku lub zorganizowanego przez Stowarzyszenia Rodziców i Nauczycieli Powiatu Średzkiego EDU XXI ośrodka w Środzie Wielkopolskiej). Dyrektor Marek Zieliński poinformował również w 2022 r. minister spraw wewnętrznych wydał 1584 postawienia w sprawie wyrażenia zgody na wydanie wizy przez konsula i decyzji o zakwalifikowaniu do wydania wizy krajowej. Osoby te ze względu na brak miejsca osiedlenia w RP czekają na rozpoczęcie procedury repatriacyjnej. Dyrektor Zieliński przypomniał, że finansowanie repatriacji odbywa się ze środków z rezerwy celowej „Pomoc dla repatriantów”, wynoszącej obecnie 44 mln 700 tys. zł.

Przewodniczący Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą, senator Kazimierz Michał Ujazdowski przypomniał, że na początku roku pełnomocnik rządu ds. repatriacji zwrócił się do komisji z prośbą o zwiększenie o 20 mln zł kwoty wymienionej rezerwy, dlatego Senat zaproponował stosowną poprawkę do ustawy budżetowej, którą poparli wszyscy senatorowie, a która z niejasnych przyczyn nie przeszła w Sejmie. Przewodniczący zapytał o stanowisko pełnomocnika w tej sprawie, jednak od obecnego na posiedzeniu dyrektora nie uzyskał jednoznacznej odpowiedzi. Dyrektor Marek Zieliński poinformował jedynie o planach przygotowania nowej propozycji finansowania tych zadań od 2027 r. Senator Halina Bieda przypomniała z kolei o senackiej inicjatywie nowelizującej ustawę o repatriacji, która również miała na celu zwiększenie środków przeznaczonych na repatriację, a która nie została dopuszczona pod obrady Sejmu.

Przedstawiając informacje o realizacji ustawy o Karcie Polaka, sekretarz stanu w MSZ Piotr Wawrzyk podkreślił, że ub.r. „był okresem największych wyzwań, jeśli chodzi o zapewnienie dostępu do Karty Polaka obywatelom Ukrainy, Białorusi i Rosji, od momentu rozpoczęcia obowiązywania tej ustawy w koniecznością zawieszenia pracy kilku placówek konsularnych na Ukrainie, a także koniecznością wydania specjalnych przepisów legalizujących i zabezpieczających pobyt uchodźców w Polsce i sankcjonujących udzieloną im pomoc. Wiceszef MSZ Piotr Wawrzyk poinformował, że mimo trudnych warunków działania przyjętych zostało łącznie 26 tys. 112 wniosków o wydanie Karty Polaka, w tym 15 tys. 464 przez konsulów, a 10 tys. 648 przez urzędy wojewódzkie. Najwięcej wniosków — 9 tys. 766 — przyjęły konsulaty RP na Białorusi, na Ukrainie — 2 tys. 633, w Rosji — 1047, a w Kazachstanie — 318. W pozostałych państwach świata przyjęto łącznie 1782 wnioski. Najwięcej wniosków przyjęli wojewodowie podlaski i lubelski, a pozostali wojewodowie zaczęli przyjmować wnioski od sierpnia ub.r. i przyjęli łącznie 2222 wnioski spośród 10 648 wszystkich przyjętych przez wojewodów.

Wiceminister Wawrzyk przypomniał również, że konsulaty RP na terenie Ukrainy przeniosły Karty Polaka do siedziby MSZ i od początku kwietnia ub.r. do końca lutego br. wnioskodawcy z Ukrainy, którzy wyjechali do Polski, mogli je tam odebrać, po wcześniejszym umówieniu się poprzez dedykowany adres mailowy. Poinformował również, że te karty, które nie zostały odebrane, są jeszcze do odebrania w siedzibie MSZ w Warszawie. Na bieżąco obsługą wydawania kart zajmuje się konsulat we Lwowie, funkcjonuje także Wydział Konsularny Ambasady RP w Kijowie, choć w ograniczonym zakresie. Ponadto wiceminister Wawrzyk powiedział, że od ub.r. możliwe jest składanie wniosków o wydanie lub przedłużenie Karty Polaka przez obywateli Ukrainy, Białorusi i Rosji w Polsce, w każdym urzędzie wojewódzkim, najbliższym miejsca pobytu takich osób w Polsce.

Z kolei dyrektor Departamentu Obywatelstwa i Repatriacji w MSWiA Marek Zieliński poinformował, że w 2022 r. posiadacze Karty Polaka, którzy osiedlili się w Polsce z zamiarem stałego pobytu, mogli uzyskać świadczenie pieniężne, wypłacane przez 9 miesięcy, w wysokości 50% minimalnego wynagrodzenia przez pierwsze trzy miesiące i 60% tej kwoty przez kolejne pół roku. W 2022 r. złożono ponad 12 tysięcy wniosków o przyznanie tego świadczenia.

Pozdrawiamy
Kancelaria Senatu
Centrum Informacyjne Senatu
Dział Kontaktów z Mediami
i Komunikacji Społecznej