Jubileusz 550-lecia Mikołaj Kopernikа

29 października 2023 roku o godzine 13:00 w Centralnej Bibliotece Miejskiej odbył się wieczór literacki, poświęcony 550-leciu Mikołaja Kopernikа: „Astronom Mikołaj Kopernik i jego rewolucyjny wkład do nauki”.

Organizatorem imprezy było OROO „Polskie Towarzystwo kulturalno-oświatowe Rodzina”.

Prowadzącą imprezę była Pani Ałła Ładan nauczycielka szkółek języka polskiego Stowarzyszenia „Rodzina”, która otworzyła wieczór literacki, poświęcony Mikołaju Kopernikowi i zapowiedziała pokaz filmu dokumentalnego o Koperniku „Serce oddane ludziom”.

Po obejrzeniu filmu dla obecnych w sali członkowi Stowarzyszenia Oksana Razumowa, Galina Śliwa i Larisa Sugoniak przeczytały wiersze o Mikołaju Koperniku.

Kolejnym fragmentem wieczoru literackiego na ekranie był pokaz zdjęć pomników Mikołaja Kopernika w różnych miastach świata. Dopiero w XIX wieku Kopernikowi postawiono pomniki w Warszawie, Krakowie, Tornie i Ratyzbonie, później także w Olsztynie, Gdańsku i Wrocławiu. Na centralnym placu polskiego Torunia stoi pomnik Kopernika, na którym widnieje napis: „Który zatrzymał Słońce — poruszył ziemię”. Pomnik Mikołaja Kopernika został również zainstalowany w rosyjski mieście Kaliningradzie (Królewiec), ponieważ w 1541 roku przez prawie miesiąc wielki astronom jako lekarz był w Królewcu na zaproszenie księcia Albrechta. W Kaliningradzie jest też ulica Kopernika.

Pani Zosia Alimowa, nauczycielka języka rosyjskiego i literatury omskiej szkoły podstawowej nr. 135, która opowiedziała o życiu autobiograficznym i twórczości Mikołaja Kopernika, podczas prelekcji zaprezentowała również zdjęcia umieszczone na ekranie.

Zosia Alimowa tak opowiadała o wielkim astranomie:

 „Mikołaj Kopernik urodził się 19 lutego 1473 roku w Toruniu, przy ul. Św. Anny. Dzisiaj jest to ulica Kopernika. Mikołaj był inteligentnym dzieckiem. Chętnie chodził do szkoły — najpierw w Toruniu, potem we Włocławku. Kiedy miał 17 lat, wspólnie ze swoim nauczycielem, zaprojektował zegar słoneczny. Rok później zaczął studia na Akademii Krakowskiej, które skończył w 1495 roku, ale bez tytułu magistra. Dzięki pomocy wuja wyjechał na studia prawnicze do Bolonii. Studiował prawo, jednak bardziej od prawa interesowała go astronomia. Zajął się badaniem teorii ruchu Księżyca. W 1501 roku Kopernik wrócił na krótko do Polski, ale szybko znowu wyjechał (razem z bratem Andrzejem) na następne studia. Tym razem była to medycyna na uniwersytecie w Padwie. Po studiach został lekarzem. Miał też tytuł doktora prawa kanonicznego. W 1507 roku Mikołaj znów wrócił do Polski na stałe. Zamieszkał na zamku w Lidzbarku Warmińskim. Pracował jako sekretarz i lekarz swojego wuja, biskupa warmińskiego. Cały czas zajmował się astronomią. Efektem tej pasji była teoria ruchu ciał niebieskich, zwana teorią heliocentryczną (od greckiego słowa helios — słońce). Kopernik uważał, że wszystkie planety, także Ziemia, krążą wokół słońca. Teraz musiał znaleźć argumenty, żeby przekonać świat do swojej teorii. Kilka lat później Mikołaj zamieszkał we Fromborku. Kupił tam basztę, która była dobrym punktem do obserwacji astronomicznych (wiemy na pewno, że zrobił ponad 30 obserwacji, między innymi Saturna, Marsa i Słońca). Kopernik skonstruował również wiele instrumentów astronomicznych. Interesował go kosmos i Ziemia, planeta na której mieszkał. Fascynowała go teoria, że Ziemia jest okrągła. Teorię tę potwierdziła podróż dookoła świata Ferdynanda Magellana. Praca była dla Kopernika pasją. Właściwie nie wychodził z baszty, w której zorganizował profesjonalne obserwatorium. Było ono jednocześnie gabinetem, sypialnią, jadalnią i salonem, w którym przyjmował gości. W końcu praca przyniosła efekty — Kopernik potwierdził, że Słońce jest centrum, ogromną gwiazdą, dookoła której krążą planety, a Ziemia jest jedną z tych planet. Dodatkowo powiedział, że Ziemia kręci się nie tylko wokół Słońca, ale także dookoła swojej osi. Nasz genialny astronom zdecydował się opublikować swoje notatki na ten temat i dał im tytuł „De revolutionibus orbium coelestium” (czyli O obrotach sfer niebieskich). Kopernikowi poświęcony jest obraz polskiego malarza Jana Matejki «astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem» (1872); przechowywany jest w Uniwersytecie Jagiellońskim (Kraków Należy pamiętać, że Kopernik był człowiekiem wielu talentów, człowiekiem renesansu: astronomem, matematykiem, prawnikiem, lekarzem, astrologiem, a także tłumaczem poezji włoskiej. Jednak niewiele osób wie, że Mikołaj Kopernik był także odkrywcą kanapki. Było to około 1516 roku (w czasie wojny polsko-krzyżackiej), kiedy wiele osób narzekało na ból brzucha. Według Kopernika powodem tego było jedzenie chleba. Kopernik uważał, że tą substancją było masło i w ten sposób powstała kanapka. Powinniśmy o tym pamiętać, kiedy jemy śniadanie czy kolację.

Podobno pierwszy egzemplarz tego dzieła (które obecnie znajduje się w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie) Kopernik zobaczył w roku swojej śmierci, czyli w 1543 roku. Przez wiele lat analizowano jego teorię, aż w końcu została ona uznana za niezgodną z nauką Kościoła i została wpisana do Indeksu ksiąg zakazanych, czyli tekstów, których nie można było mieć i czytać, bo mogły źle wpłynąć na wiarę. Jednak odkrycie naszego wielkiego astronoma było zbyt wielkie, żeby wszyscy o tym zapomnieli.

Mikołaj Kopernik zmarł 24 mala 1543 roku. Kolejni uczeni (Giordano Bruno czy Galileusz), studiowali teorię Kopernika, ale dopiero kilka wieków później ludzie w nią uwierzyli. Jeśli chodzi o miejsce, w którym pochowano Kopernika, to przez ponad 450 lat było ono tajemnicą. Dopiero w 2005 roku podczas badań w katedrze we Fromborku znaleziono szkielet mężczyzny i po wielu badaniach ustalono, że w tym miejscu znajdował się grób Mikołaja.22 maja 2010 roku szczątki wielkiego naukowca zostały pochowane w katedrze we Fromborku. Pochówek szczątków zbiegł się również z obchodami 750-lecia miasta”.

Na zakończenie prelekcji na ekranie było zaprezentowane zdjęcie-portret Mikołaja Kopernika z rysunkiem o obrotach sfer niebieskich.

Wieczór zgromadził wielu członków organizacji polonijnych oraz miłośników kultury polskiej mieszkańców Omska — milionowego miasta na rzece Irtysz w Zachodniej Syberii.

Walentyna SZMAKOWA,
prezes Stowarzyszenia „Rodzina” w Omsku