V Forum Oswiaty Polonijnej odbylo sie w Krakowie w dniach 22-25 czerwca 2006 r. pod haslem "Oswiata polonijna na poczatku XXI wieku - stan i perspektywy" W Forum wzieli udzial reprezentanci oswiaty polonijnej z 20 krajow, w tym szefowie organizacji oswiatowych m.in.: - Marysia Nowak (Australia), - Anzelika Orechwo (Bialorus), - Jozef Kwiatkowski (Litwa), - Liliana Barejko-Knops, Halina Koblenzer, Jozef Malinowski (Niemcy), - Sergiusz Leonczyk (Rosja), - Julia Sierkowa, Adam Chlopek (Ukraina), - Roman Miedzianogora, Maria Malasnicka-Miedzianogora (Dania), - Dorota Andraka, Edmund Osysko, Alicja Nawara (USA), - ks. Krystian Gawron (Szwajcaria), - Tadeusz Pilat (Szwecja), - Ewa Slaba-Ronaye (Wegry), - Irena Grocholewska, Aleksandra Podhorodecka (Wielka Brytania). Goscmi Forum byli takze: - przedstawiciel Senatu RP - senator Piotr Boron, - Sejmu RP - posel Halina Rozpondek, - MSZ - ambasador Eugeniusz Mielcarek, - MEN - wiceminister Miroslaw Orzechowski, Elzbieta Bober, Krystyna Petri, Krystyna Staron, dr Joanna Wojtowicz, - pelnomocnik premiera do spraw Polonii i Polakow za Granica - Michal Dworczyk, - eksperci z Centrum Jezyka i Kultury Polskiej na Swiecie Uniwersytetu Jagiellonskiego - prof. Wladyslaw Miodunka, dr Ewa Lipinska, dr Anna Seretny i inni. Stowarzyszenie "Wspolnota Polska" reprezentowali: - prezes prof. Andrzej Stelmachowski, - sekretarz Zarzadu Krajowego Maria Piotrowicz - wiceprzewodniczacy Rady Krajowej prof. Jan Mazur. Organizatorzy: Stowarzyszenie "Wspolnota Polska", Oddzial w Krakowie
1. Problemy ogolne Opracowanie strategii perspektywicznego rozwoju oswiaty polskojezycznej za granica, bedacej spojnym elementem globalnej strategii polityki panstwa wobec Polonii i Polakow poza krajem, w tym: szczegolne uwzglednienie potrzeb "nowej Polonii"; zintensyfikowanie dzialan na rzecz krzewienia jezyka polskiego i kultury w srodowiskach polonijnych i polskich za granica w zakresie: promowania panstwowych egzaminow certyfikatowych z jezyka polskiego wsrod mlodziezy szkolnej, studenckiej i nauczycieli w roznych krajach swiata poprzez organizowanie i dofinansowywanie kursow i certyfikatow; zakladania szkol polskich w krajach Unii Europejskiej; opracowania nowego programu nauczania dla szkolnictwa polskojezycznego za granica, a takze upowszechniania europejskiego portfolio jezykowego; kontynuowania warsztatow doksztalcajacych dla nauczycieli i dyrektorow szkol; opracowania statusu nauczyciela polonijnego; wspierania studentow polonijnych studiujacych na wydzialach polonistyki i uczestniczacych w lektoratach jezyka polskiego na uczelniach zagranicznych; sfinansowania internetowego kursu jezyka polskiego dla Polonii; rozwazenia mozliwosci zorganizowania eksternistycznych podyplomowych studiow jezyka polskiego dla nauczycieli (wniosek USA); spowodowania, by autorzy podrecznikow historii Polski uwzgledniali dzieje emigracji i diaspory polskiej w swiecie. Uczestnicy V Forum Oswiaty Polonijnej szczegolna uwage zwracaja na koniecznosc promowania polskosci wsrod szkolnej i studenckiej mlodziezy polskiej (polonijnej) nie tylko na wschodzie, ale takze na zachodzie Europy, w USA, w Ameryce Poludniowej, Australii i Afryce Poludniowej (nagrody, pobyty w Polsce itp.) 2. Problemy poszczegolnych srodowisk polonijnych NIEMCY Analiza stanu realizacji umow bilateralnych zawartych pomiedzy Polska a Republika Federalna Niemiec pod katem regulacji prawnych obowiazujacych w Unii Europejskiej, a dotyczacych wprowadzenia i rozwoju jezykow ojczystych w krajach partnerskich. Uwzglednienie nastepujacych zagadnien w oficjalnych rozmowach ze strona niemiecka oraz w dzialaniach polskiej dyplomacji: wyrownanie statusu prawnego polskiej grupy etnicznej i mniejszosci niemieckiej w Polsce, ze szczegolnym uwzglednieniem spraw oswiaty; pomoc finansowa dla organizacji oswiatowych dzialajacych na rzecz upowszechnienia znajomosci jezyka polskiego w Niemczech tak, aby umozliwic nauczanie jezyka polskiego w rozszerzonym zakresie jako jezyka ojczystego; krzewienie jezyka polskiego poprzez wprowadzenie jego nauczania jako jezyka ojczystego do niemieckich szkol publicznych. CZECHY Wynegocjowanie z Ministerstwem Oswiaty Czech bezplatnego przekazania szkolom polskim w Czechach podrecznikow dopuszczonych do uzytku szkolnego w Polsce. LITWA Wystosowanie apelu do rzadu litewskiego o przywrocenie obowiazkowego egzaminu z jezyka polskiego na maturze w szkolach polskich. UKRAINA Wsparcie staran Zjednoczenia Nauczycieli Polskich na Ukrainie o rejestracje w strukturach Ministerstwa Oswiaty i Nauki Ukrainy Centrum Metodycznego Nauczania Jezyka i Kultury Polskiej z siedziba w Drohobyczu. Podjecie energicznych rozmow z MOiN Ukrainy w sprawie nadania szkolom polskim na Ukrainie statusu szkol mniejszosci narodowej oraz wydania brakujacych, a przygotowanych juz do druku podrecznikow w jezyku polskim. STANY ZJEDNOCZONE Dofinansowanie wydawnictw podrecznikowych w USA przeznaczonych dla oswiaty polonijnej. ROSJA Zwrocenie uwagi na realizacje umowy RP - Rosja w zakresie nauczania jezyka polskiego w srodowiskach polonijnych, w szczegolnosci w Abakanie. 3. Postulaty skierowane do innych instytucji i organizacji W sprawie duszpasterstwa polonijnego Uczestnicy V Forum Oswiaty Polonijnej pragna wyrazic wdziecznosc Duszpasterstwu Polonijnemu za dziesieciolecia wspierania oswiaty polskiej na obczyznie na calym swiecie. Zwracamy sie do polskich ksiezy pracujacych poza granicami kraju o wspoldzialanie z duszpasterstwem polonijnym, aby zapewnic jak najszerszym rzeszom naszych rodakow msze swiete i katecheze w jezyku polskim oraz dalsze wspieranie oswiaty polskiej; Wspieranie przez wladze RP oswiaty polonijnej przy parafiach poza krajem. W innych sprawach dotyczacych nauczania jezyka polskiego: Rozszerzenie strony internetowej "Oswiata polonijna" o: programy do nauki jezyka polskiego dla szkol polonijnych, interaktywne kursy jezyka polskiego na roznym poziomie dla szkol polonijnych, internetowe forum dyskusyjne dla nauczycieli polonijnych. Uczestnicy Forum postuluja, aby kolejne VI Forum Oswiaty Polonijnej odbylo sie za dwa lata (w roku 2008) w Polsce. Uczestnicy Forum zwracaja sie z prosba do Krakowskiego Oddzialu Stowarzyszenia o pilotowanie realizacji postulatow i wnioskow oraz powiadomienie uczestnikow Forum w roku nastepnym (2007 r.) o postepach w ich realizacji. Krakow, 24 czerwca 2006
"Nowa Polonia, nowa sytuacja, nowe potrzeby" Uczestnicy V Forum Oswiaty Polonijnej apeluja do wladz polskich oraz do wszystkich innych instytucji i organizacji wspolpracujacych z Polonia i opiekujacych sie Polakami zagranica, o dostrzezenie i docenienie wagi problemu nowej masowej emigracji. Stoimy w obliczu najwiekszej w historii naszej Ojczyzny fali emigracyjnej, ktora wcale nie ustaje, wrecz odwrotnie, nabiera dynamiki i rozszerza sie, bowiem w Europie ciagle pojawiaja sie nowe mozliwosci pracy i szybszego dobrobytu. Uczestnicy V Forum Oswiaty Polonijnej uwazaja, ze w sprawach mlodego pokolenia opuszczajacego Polske najwazniejsze jest: - utrzymanie jego polskosci; - danie mu szansy na powrot do Polski; - danie Polsce szansy na jego powrot. Widzimy pilna potrzebe powolania jednostki monitorujacej ten ruch emigracyjny, oraz koniecznosc zwiekszenia pomocy finansowej dla tych srodowisk polonijnych, gdzie potrzeby ulegly tak radykalnemu zwiekszeniu. Uwazamy to za obowiazek Ojczyzny wobec swych obywateli, ktorym nie mogla dac godziwej pracy i wynagrodzenia. Apelujemy do Ministerstwa Spraw Zagranicznych o proporcjonalne zwiekszenie etatowej obslugi konsularnej ogromnej masy wyjezdzajacych, w tych placowkach, ktorych ten problem dotyczy. Apelujemy do Stowarzyszenia "Wspolnota Polska" o to, by w swych przedsiewzieciach i planach towarzyszyla "Nowej Polonii" juz od jej pierwszych krokow na obczyznie. Apelujemy do Ministerstwa Edukacji Narodowej o tworzenie szkol z polskim jezykiem nauczania, wszedzie tam, dokad wyjechaly tak licznie polskie dzieci i polska mlodziez. Inni nas w tym nie wyrecza. Apelujemy do wszystkich instytucji i organizacji wspolpracujacych z Polonia o doinwestowanie i o dofinansowanie szeroko pojetej "polskosci" w tych srodowiskach i w takiej skali, abysmy za kilkanascie lat nie musieli mowic o "straconym pokoleniu". Krakow, 24 czerwca 2006