4/2007 (41): I Kongres Zagranicznych Badaczy Dziejów Polski

Trzydniowy kongres, który rozpoczął się 28 czerwca w Auditorium Maximum Uniwersytetu Jagiellońskiego był próbą odpowiedzi na pytania dotyczące historii Polski. Jakie były i są źródła zainteresowań lub braku zainteresowań dziejami Polski? Jak wyglądał i wygląda obecnie stań badań nad dziejami Polski w krajach europejskich i w innych regionach świata? Jakie były i są bariery w prowadzeniu takich badań?

To tylko przykłady pytań, na które odpowiedzi szukali uczestnicy kongresu, ponad 400 naukowców z 35 krajów świata zajmujący się badaniem dziejów Polski, wśród których byli przedstawiciele Australii, Izraela, Japonii, Kanady, Stanów Zjednoczonych, Nowej Zelandii, Meksyku, Korei oraz krajów europejskich.

 

To tylko przykłady pytań, na które odpowiedzi szukali uczestnicy kongresu, ponad 400 naukowców z 35 krajów świata zajmujący się badaniem dziejów Polski, wśród których byli przedstawiciele Australii, Izraela, Japonii, Kanady, Stanów Zjednoczonych, Nowej Zelandii, Meksyku, Korei oraz krajów europejskich.

Głównym punktem programu pierwszego dnia kongresu był rozstrzygnięcie konkursu na najlepszą pracę dotyczącą historii Polski wydaną w języku obcym w latach 2002-2006. Kapituła nagrody zapoznała się z 45 wydanymi za granicą książkami jakie zgłoszono do konkursu. Były wśród nich prace niemieckie, amerykańskie, węgierskie oraz publikacje które ukazały się drukiem w Czechach, Rosji, Austrii, Chorwacji, Francji, Słowacji i na Ukrainie. Zwycięzcą konkursu, został Timothy Snyder, amerykański historyk i profesor, uczeń i następca na katedrze Uniwersytetu Yale wybitnego polskiego historyka Piotra Wandycza. Nagrodzona publikacja to „Szkice z tajnej wojny. Polskiego artysty misja wyzwolenia Ukrainy Sowieckiej”. Jest to napisana po raz pierwszy biografia Henryka Józewskiego, artysty i żołnierza, jednego z twórców polityki polskiej wobec Ukrainy przed wojną oraz działacza podziemia w czasie II wojny światowej. Przewodniczący kapituły konkursu „Pro historia Polonorum” ogłaszając decyzję i wręczając prof. Snyderowi statuetkę Galla Anonima podkreślił doskonałe wykorzystanie w jego pracy źródeł polskich, ukraińskich i zachodnich oraz głębokość spojrzenia na historię Polski i Ukrainy.

Nagrodę specjalną za propagowanie historii Polski w świecie otrzymał brytyjski historyk Norman Davies.

Kongres rozpoczęła międzynarodowa debata „Polityka historyczna–znaczenia i perspektywy. Wykład wprowadzający wygłosił prof. Władysław Bartoszewski, który przedstawił nurtujące współczesnych Polaków problemy powstałe w wyniku podejmowania przez politykę międzynarodową i krajową tematów historycznych.

Głównym organizatorem kongresu było Polskie Towarzystwo Historyczne. Jednym ze współorganizatorów było również Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”. Na zaproszenie Oddziału Krakowskiego na kongres przyjechało kilkunastu historyków polskiego pochodzenia z Rosji, Ukrainy, Litwy i Białorusi. W ramach sesji poświęconej zagadnieniom dobrowolności i przymusu w historii polskich migracji swoje referaty przedstawili goście Wspólnoty Polskiej. Prof. Walery Skubniewski z Barnauł mówił o Polakach na Ałtaju i ich wkładzie w rozwój tego regionu Syberii.

Dr Sergiusz Leończyk z Abakanu ciekawie zaprezentował temat dobrowolnego osadnictwa Polaków na Syberii na przełomie XIX i XX wieku. Z kolei prof. Henryk Stroński z Tarnopola przedstawił etapy, specyfikę i rozmiary ucieczek, deportacji i repatriacji Polaków z Ukrainy w XX wieku.

W sesji poświęconej Polsce i Polakom w dziewiętnastowiecznej Europie wystąpił dr Andrzej Pukszto z Wilna z referatem na temat stosunków polsko-litewskich do 1918 r. w ujęciu współczesnych historyków litewskich.

Zagraniczni uczestnicy podsumowując kongres stwierdzili, że spotkanie to, zorganizowane po raz pierwszy w tak szerokim gronie, stało się dla nich impulsem do nowych rozważań nad przeszłością i kulturą Polski, do spojrzenia na wydarzenia historyczne dotyczące Polski z innej perspektywy pozbawionej częstych stereotypów i uprzedzeń.

Zamykając oficjalną część kongresu minister kultury Kazimierz Ujazdowski podkreślił, że każde demokratyczne państwo ma prawo do uwypuklenia tego, co stanowi o jego wkładzie w dzieje Europy i całego świata oraz podziękował zagranicznym badaczom za ich dotychczasowy wysiłek na rzecz popularyzacji historii Polski za granicą.

Urszula HANC

< powrót