2/2007 (39): OSTOJA POLSKOŚCI ARCHITEKTA SOKOŁOWSKIEGO

Centrum dzisiejszego Krasnojarska przyciąga uwagę gości syberyjskiego miasta nad Jenisejem. Ciekawa jest zabytkowa architektura. Większość budynków zbudowana w latach 1907-1914. Architekci A. Folbaum, L. Czernyszew, S. Driżenko i W. Sokołowski przydali centrum niepowtarzalny urok.

Włodzimierz Sokołowski urodził się w guberni witebskiej w 1874 r. W latach 1895-1901 studiował architekturę na Wyższej szkole inżynieryjnej imperatora Mikołaja I w Petersburgu. W roku 1901 dostał skierowanie do Krasnojarska jako młodszy architekt miasta.

Włodzimierz Sokołowski przyczynił się do projektowaniu wielu pięknych budynków - budynek Zgromadzenia publicznego 1912-13 r.(al. Mira róg ul. Perensona), Dom Hanlowy I.S. Libmana (ul.Mira), dom W.N. Gadałowoj (ul. Marksa 36 - obecnie mieści się tutaj Muzeum sztuk pięknych im. W.I. Surikowa), budynek drukarni .M.J.Kochanowskiej (ul. Mira 55) i jeszcze kilka ciekawych budynków. W ciągu 18 lat przed rozpoczęciem rewolucji październikowej on zaprojektował ponad 100 budynków na terenie guberni jenisejskiej i sto mostów na trakcie syberyjskim. Jednak najważniejszym z nich jest budynek Kościoła rzymsko-katolickiego.

Pierwsze wspólnoty katolickie na Syberii powstały jeszcze pod koniec XVIII w., wtedy należeli do nich konfederaci barscy i ich potomkowie. Najstarsze katolickie parafie - to parafie w Tomsku i Irkucku. W 1806 r. na Syberię przyjechali dominikanie, trzy lata później na zaproszenie generał-gubernatora Iwana Pestela - jezuici. W Irkucku jezuici byli od 1811 do 1820 r., do czasu wygnania zakonu z Cesarstwa Rosyjskiego przez cesarza Aleksandra I. Miejsce jezuitów zajęli bernardyni i członkowie Stowarzyszenia św. Wincentego de Paul. Właśnie bernardyni uzyskali pozwolenie na budowę w Irkucku w 1825 r. drewnianego kościoła noszącego imię Zaśnięcia NMP. Liczba parafian wynosiła wtedy 1 400 osób. Podczas pożaru w 1879 r. kościół spłonął. O.Świerlicki od razu przystąpił do zbiórki środków na budowę kościoła. Autorem projektu był irkucki architekt Jan Tamulewicz. W lecie 1881 r. na miejscu pogorzeliska zaczęto budowę nowego kościoła z cegły w stylu neogotyckim. Pod koniec 1884 r. budowa była zakończona i w grudniu w święto Niepokalanego Poczęcia NMP w kościele odbyła się pierwsza msza. W 1914 r. dekanat "Irkuck-Syberia" liczył 6 parafii, 4 filie, 2 kaplice. Liczba parafian osiągnęła 29 925 osób. Pierwszy drewniany kościół Opatrzności Bożej w Krasnojarsku był zbudowany w 1857 r. Później został zbudowany niewielki kamienny kościół. W 1905 r. u Jewdokji Kuzniecowej zakupiona została działka na budowę nowego kościoła, piętrowego mieszkalnego domu i zabudowań gospodarskich. Budowa nowego kościoła zaczęła się w 1910 r. przy zaangażowaniu księcia Lwa Świętopełka-Mirskiego. Pieniądze na kościół zbierano od 1904 r. w całej guberni jenisejskiej oraz w zachodnich guberniach Cesarstwa Rosyjskiego przez diasporę polską Krasnojarska i guberni. Powołano komitety do zbiórki w skład której wchodził i znany zesłaniec (patr. opowieść I. Newerly "Wzgórze błękitnego snu") i bogaty przedsiębiorca Narcyz Wojciechowski, który osobiście wspierał budowę nowego kościoła. Parafianie także zwracali się z prośbą do władz gubernialnych o wyasygnowanie 10 000 rubli na budowę kościoła tłumacząc, że "z powodu nasilenia ruchu przesiedleńczego do guberni jenisejskiej w związku z budową kolei syberyjskiej ogólna liczba osób wyznania rzymsko-katolickiego osiągnęła 20 000 osób i istniejący kościół jest zbyt ciasny." Na patrona kościoła został wybrany św. Stanisław - biskup i męczennik. Poświęcenie kościoła pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego zbudowanego z cegły w stylu neogotyckim przez architekta polonijnego Włodzimierza Sokołowskiego odbyło się na jesieni 1911 r. Dla Polaków żyjących w obcym wyznaniowo państwie, kościół katolicki był nie tylko miejscem, gdzie sprawowano liturgię, ale stanowił ostoję polskości i kultury polskiej.

Do dzisiaj kościół Katolicki w Krasnojarsku, chociaż i oddany wiernym częściowo (mieści się w nim sala organowa), wskazuje na obecność duchu polskiego w tym mieście.

Sergiusz LEOŃCZYK

< powrót