1/2008 (42): Organizacja „Polonia” w Chakasji

Początki i struktura

Kulturalno-Narodowa organizacja społeczna „Polonia” w Republice Chakasji z siedzibą w stolicy republiki Abakanie na południu Syberii została założona w październiku 1993 r. i oficjalnie zarejestrowana na podstawie zgłoszonego statutu przez Ministerstwo Sprawiedliwości Republiki Chakasji 4 stycznia 1994 r. jako „Kulturalno-Narodowe Stowarzyszenie „Polonia” miasta Abakanu”. W związku z tym, że działalność organizacji rozszerzyła się na teren całej republiki i że był przedstawiony nowy statut 14 kwietnia 1997 r. organizacja została przerejestrowana jako Kulturalno-Narodowa Organizacja Społeczna „Polonia” Republiki Chakasji.

Stowarzyszenie założone jest w celu rozwoju narodowej świadomości obywateli rosyjskich polskiego pochodzenia, zachowania i rozwoju języka polskiego i kultury, polskich tradycji narodowych, umocnienia różnorodnych kontaktów Polaków z Rzeczpospolitą Polską oraz z innymi stowarzyszeniami polonijnymi za granicą.

Prezesem Zarządu w roku 1993 jest student Wyższej Szkoły Pedagogicznej Sergiusz Leończyk. Pełni tę funkcję obecnie już 4. kadencję.

Kulturalno-Narodowa Organizacja Społeczna „Polonia” obecnie zrzesza ponad 615 członków i jest największą organizacją narodowościową (oprócz organizacji chakaskich) w Republice Chakasji i prawdopodobnie największą organizacją polonijną w Federacji Rosyjskiej. Organizacja posiada 4 terenowe oddziały: w Abakanie, Znamience, Abazie (oddział oficjalnie jeszcze niezarjestrowany) i Sajanogorsku.

W większości członkami Organizacji są ludzie młodzi, co jest pewnym ewenementem wśród organizacji narodowościowych. Średnia wieku członków organizacji stanowi 33 lata. Organizacja zrzesza potomków przymusowych i dobrowolnych osadników z początków XX w., którzy przybyli na tereny Południowej Syberii, w odróżnieniu od innych części Syberii, gdzie dominowali zesłańcy. W związku z tym Polakom na terenach tego regionu udało się lepiej zachować swoją polskość i język, czemu przykładem najlepiej służą rozwijające się obecnie polskie wioski Znamienka i Aleksandrówka, zamieszkałe przez Mazurów.

Od samego początku powstania Organizacja „Polonia” w Chakasji jest członkiem ogólnorosyjskiej organizacji społecznej „Kongres Polaków w Rosji” z siedzibą w Moskwie. Prezes „Polonii” Sergiusz Leończyk od roku 1998 był członkiem Prezydium, przewodniczącym Komisji do spraw propagandowych. Dwukrotnie był delegatem Kongresu na Światowym Zjeździe Polaków i Polonii z Zagranicy (2001, 2007). Na IV Zjeździe Federalnej Polskiej Kulturalno-Narodowej Autonomii „Kongres Polaków w Rosji” Sergiusz Leończyk został mianowany na wiceprezesa tej organizacji.

Kulturalno-Narodowa Organizacja Społeczna „Polonia” w Chakasji jest aktywną organizacją polonijną w republice, jak i w regionie syberyjskim. Od roku 1999 jest członkiem Społecznej Izby Organizacji Pozarządowych Chakasji, aktywnie bierze udział w życiu kulturalnym Republiki. Natomiast zupełnie się nie angażuje w życie polityczne i nigdy nie popierała żadnych partii, kandydatów partii na stanowiska deputowanych.

Obecny skład Zarządu Kulturalno-Narodowej Organizacji Społecznej „Polonia” w Chakasji:

Prezes – dr Sergiusz Leończyk;

Wiceprezes – dr med. Ludmiła Koczetowa;

Członkowie Zarządu: Ludmiła Poleżajewa – redaktor naczelna pisma „Rodacy”;

Helena Władimirowi – Kierownik Zespołu Ludowego Polskiej Pieśni i Tańca „Syberyjski Krakowiak”;

Olga Szuszenaciewa – Prezes Oddziału „Mazury” w Znamience. Nauczycielka języka polskiego.

Szkoła Polonijna i Zespól „Syberyjski Krakowiak”

Organizacja i jej Prezes w dosyć szybkim czasie zorganizowali Szkołę Polonijną w Abakanie z 4 etatami dla nauczycieli języka polskiego (etaty finansowane przez Miejski Wydział Edukacji i Ministerstwo Edukacji i Nauki Chakasji), gdzie liczba uczniów stanowi 120, w Znamience - 1,5 etatu, 60 uczniów oraz w Sajanogorsku - bez etatu.

Szkoła Polonijna w Abakanie ma swoją oficjalną stronę internetową www.apolonia.webhost.ru. Od 1999 do 2007 r. 12 absolwentów Szkoły Polonijnej w Abakanie zdało egzaminy wstępne na studia wyższe w Polsce i obecnie studiują na warunkach stypendialnych (3 już ukończyło studia, 2 z nich pisze prace doktorskie).

Prezes Sergiusz Leończyk obronił na Uniwersytecie w Szczecinie w roku 2004 pracę doktorską nt. „Polacy w Guberni na południu Guberni Jenisejskiej XIX-XX ww.”

W 1997 r. przy Szkole powstał taneczny zespół dziecięcy „Syberyjski Krakowiak”, który od roku 1999 miał już oddzielną grupę dorosłych. W sierpniu 2000 r. grupa dorosła „Syberyjskiego Krakowiaka” wzięła udział w Dniach Kultury Syberyjskiej zorganizowanych przez Łomżyński Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” i Rząd Republiki Chakasji. „Syberyjski Krakowiak” w liczbie 16 tancerze i 4 śpiewaków wchodził w skład 73-osobowej grupy reprezentującej Chakasję. Zespół dwukrotnie był nominowany do udziału w XII i XIII Światowych Festiwalach Zespołów Polonijnych w Rzeszowie (2002, 2005 r.) jako jedyny zespół z Federacji Rosyjskiej. Zespół „Syberyjski Krakowiak” przy wsparciu Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie” oraz Ogólnopolskiej Federacji Stowarzyszeń Sybirackich występował w latach 2005-2007 z programem pieśni i tańców polskich w następujących polskich miastach: Krakowie, Wrocławiu, Lublinie, Pułtusku, Jeleniej Górze oraz rosyjskich: Krasnodarze, Orenburgu, Jekaterynburgu, Omsku, Tomsku. Zespół otrzymał Grand Prix II Festiwalu „Poloniada” w Tomsku (2006) i Festiwalu Folklorystycznego „Lato Kubania” (2007). W roku 2006 po specjalnym koncercie kwalifikacyjnym zespół otrzymał tytuł „Zespół Ludowy Folklorystyczny Polskiej Pieśni i Tańca „Syberyjski Krakowiak”” i zgodnie z prawem rosyjskim taki zespół ma prawo ubiegać się o opłacane przez władze etaty kierowników zespołu. Zespół dorosły „Syberyjski Krakowiak” do dziś nie ma opłaconych etatów, chociaż z 30 uczestnikami pracuje 2 choreografów i muzyk. Od Ministerstwa Kultury zespół ma prawo nieodpłatnie korzystać z sal i scen Republikańskiego Domu Kultury oraz ma oddzielną siedzibę.

Podstawową działalnością Stowarzyszenia oprócz nauczania dzieci i młodzieży języka polskiego, kultury i tańca jest także organizacja dorocznych Dni Kultury Polskiej w Chakasji (jesienią). Od 2000 r. Organizacja prowadzi konferencje metodyczne dla nauczycieli języka polskiego regionu Syberii w Abakanie, natomiast od roku 2001 przy współpracy Polonijnego Centrum Nauczycielskiego w Lublinie po konferencji odbywają się pięciodniowe Kursy Metodyczne dla nauczycieli języka polskiego, prowadzone przez metodyków lubelskich. Obecnie takie kursy zbierają ponad 25 nauczycieli z całej Syberii. Konferencje i Kurs obecnie są finansowane przez Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” przy minimalnym udziale finansowym Ministerstwa edukacji i nauki Chakasji.

Od roku 1999 przy Instytucie Filologii Uniwersytetu Chakaskiego prowadzony jest fakultet języka polskiego. Natomiast od roku 2006 język polski wprowadzony został jako przedmiot do wyboru na wszystkich specjalnościach Instytutu. Ogólna liczba godzin – 460, nauczanie prowadzone przez 2 miejscowych lektorów. Sala do zajęć wyposażona przez Fundacji „Semper Polonia” i „Pomoc Polakom na Wschodzie”.

Dokumentowanie śladów polskości

Od 2002 r. „Polonia”organizuje przy pomocy finansowej Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie” coroczną Konferencję pracowników muzealnych i archiwistów „Polski temat w pracy muzeów i archiwów Chakasji i Kraju Krasnojarskiego (2002 r. – Minusińsk, 2003 r. – Abakan, Minusińsk, 2004-2007 r. – Krasnojarsk).

Prezes Organizacji Sergiusz Leończyk jest autorem koncepcji jedynej w swoim rodzaju wystawy stałej w Muzeum Krajoznawczym w Minusińsku „Polacy Kraju Minusińskiego” (2001 r.) oraz jej wersji planszowej (2003 r.), wystawy czasowej „Polacy-przesiedleńcy w Południowej Syberii XIX-XX ww.” w Chakaskim Muzeum Republikańskim w Abakanie (2003 r.).

Oprócz wystaw przygotowanych przez miejscowe muzea Organizacja prowadzi na terenie całej Rosji wystawy udostępnione przez Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie: „Mickiewicz-Puszkin – poeci dwóch narodów”, „Henryk Sienkiewicz – laureat Nobla” oraz „Stefan Żeromski – wybitny pisarz polski”.

Organizacja „Polonia” od samego początku powstania troszczyła się o powstanie polskiego księgozbioru, niezbędnego do nauczania języka polskiego oraz o propagowanie osiągnięć kultury polskiej. Prezes „Polonii” aktywnie współpracuje ze wszystkimi bibliotekami na terenie Syberii, a w sprawach kompletacji z polonicami z Rosji z Biblioteką Narodową w Warszawie i Biblioteką Towarzystwa Chrystusowców w Poznaniu.

W roku 1999 r. zrodził się pomysł założenia przy Narodowej Bibliotece w Abakanie Centrum Książki Polskiej, zaczęto kompletację księgozbioru. W roku 2005 przy współpracy Wydziału Konsularnego Ambasady RP w Moskwie oraz Ministerstwa Kultury Chakasji otwarto pierwsze w Federacji Rosyjskiej Centrum Książki Polskiej. Strona polska zajęła się wyposażeniem i remontem lokalu Centrum (Fundacja „Semper Polonia”, Fundacja „Pomoc Polakom na Wschodzie), natomiast Ministerstwo Kultury Chakasji przydzieliło stały etat kierowniczki Centrum. Obecnie Centrum Książki Polskiej ma szeroko zakrojoną działalność i służy nie tylko jako wypożyczalnia, lecz także organizuje wystawy, prezentacje nowych książek polonijnych. Przy Centrum odbywają się sobotnie kursy języka polskiego dla dorosłych, działa klub studencki i klub kina polskiego „Harmonia”.

Pismo „Rodacy”

W 1997 r. Prezes „Polonii” Sergiusz Leończyk razem z zawodową dziennikarką Ludmiłą Poleżajewą założyli polonijną gazetę „Rodacy”, które od 2000 r. jest pismem syberyjskim Kongresu Polaków w Rosji, natomiast od roku 2007 r. oficjalnym organem prasowym FPNKA Kongres Polaków w Rosji. Od 2001 r. czasopismo ukazuje się co kwartał, w nakładzie 2000 egz. i finansowane jest w całości przez Fundację „Pomoc Polakom na Wschodzie”. Pismo „Rodacy” jest jedynym opiniotwórczym polonijnym periodykiem w Federacji Rosyjskiej oficjalnie zarejestrowanym według prawa prasowego FR w 1999 r. Pismo „Rodacy” ma oficjalną stronę internetową www.rodacy.ru

Od 1999 r. „Rodacy” ma także wersję radiową, co tydzień w pobliskim Minusińsku w eterze „Radia Minusińsk” wychodzi 30 min. program dwujęzyczny „Rodacy-Polonia Minusińska”, okazjonalne także odbywają się audycje tego polonijnego radia w eterze „Radia Abakan”. Redakcja „Rodacy” wydała kilka książek, m.in: w roku 2002 r. wydano w języku polskim zbiór materiałów naukowo-metodycznych Aktualny stan nauczania języka polskiego na Syberii, Abakan, s.158, w 2004 r. książkę S. Leończyka Polskie karty w historii Minusińska, Abakan, s.60. Pod redakcją naukową S. Leończyka ukazały się zbiory materiałów naukowych: „Polacy w Kraju Nadjenisejskim”, Abakan 2005, s.120, „Historia i Kultura Polaków na Syberii”, Krasnojarsk 2006, s.132; „Inteligencja polska na Syberii”, Krasnojarsk 2007, s.152.

Przyjaciele „Polonii” Chakasji

„Polonia” Chakasji wspiera pobliskie organizacje polonijne: „Polonię Minusińska” z oddziałami w Szuszeńskoje, Karatuzskoje i Małej Minusie.

Od roku 2000 r. organizacja współpracuje z Ogólnopolską Federacją Stowarzyszeń Sybirackich z siedzibą w Szczecinie. W 2001 r. w Małej Minusie odbyło się odsłonięcie tablicy pamiątkowej na ścianie byłego Polskiego domu dziecka przez jej wychowanka wice prezesa Federacji Bolesława Włodarczyka, natomiast na wiosnę 2003 r. odbył się I Zjazd byłych wychowanków Domu dziecka w Małej Minusie.

Organizacja ściśle współpracuje z Ministerstwem Kultury Republiki Chakasji. Przykładem tej współpracy może służyć powstałe przy Bibliotece Narodowej Centrum Książki Polskiej z przydzielonym etatem oraz odremontowanym pomieszczeniem dla prób i siedzibą zespołu ludowego „Syberyjski Krakowiak” w Abakanie. Ministerstwo edukacji i nauki Chakasji co roku dofinansowuje Kurs Metodyczny nauczycieli języka polskiego w wymiarze 5000 rubli ros. oraz przy współpracy z samorządem rejonu Bogradzkiego od roku 2001 utrzymuje etat nauczyciela języka polskiego w wiosce Znamienka (rocznie ok. 60 000 rub.). Placówka podlegającą Ministerstwu Republikańskie Centrum Dziecięcej Twórczości w Abakanie finansuje od października 2006 r. 2 etaty nauczycieli języka polskiego (rocznie średnio 120 000 rub.). Natomiast Miejski Wydział Edukacji w Abakanie finansuje 2 etaty kierowników dziecięcego zespołu „Syberyjski Krakowiak” (rocznie ok. 135 000 rubli). Ministerstwo ds. Polityki Regionalnej dofinansowuje co roku 2 imprezy Organizacji: Święto „Wiosna Polonii” w maju oraz Dni Kultury Polskiej.

Organizacja nigdy nie miała swego pomieszczenia i dla swoich celów wykorzystywała sale Szkoły Polonijnej do roku 2005, a po roku 2006 wszystkie organizacyjne imprezy odbywają się w placówkach Ministerstwa Kultury Chakasji – w Republikańskim Centrum Kultury i Bibliotece Narodowej Chakasji. Znacznie większą pomoc organizacja „Polonia” w Chakasji otrzymuje z Polski, a szczególnie od Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie” i Wydziału Konsularnego RP w Moskwie. Przez cały czas działalności kontakty te coraz lepiej się rozwijają.

Dni Kultury Polskiej w roku 2007

W dniach 30 października-3 listopada 2007 r. w Abakanie tradycyjnie już po raz 7 odbyła się konferencja nauczycieli języka polskiego regionu Syberii połączona z VI seminarium nauczycieli języka polskiego, muzyki i choreografii. Seminarium zostało przeprowadzone przez metodyków Polonijnego Centrum Nauczycielskiego z Lublina – Małgorzatę Wróblewską i Leszka Gęcy. Zorganizowanie konferencji i seminarium – zasługa Stowarzyszenia „Wspólnota Piolska”, Wydziału Konsularnego RP w Moskwie i Ministerstwa edukacji i nauki Republiki Chakasji.

Tegoroczne seminarium i konferencja zbiegły z tradycyjnie obchodzonymi w Chakasj i na południu Kraju Krasnojarskiego Dniami Kultury Polskiej i Języka. W ramach Dni 14 października-4 listopada odbyły się: Święto plonów – Tradycyjne dożynki mazurskie w Znamience rejonu bogradzkiego, otwarcie w bibliotece miejskiej w Minusińsku wystawy „Mickiewicz- Puszkin: poeci dwóch narodów”. 30 października po otwarciu konferencji oświatowej w foyer Biblioteki Narodowej Chakasji odbyło się otwarcie wystawy planszowej z Muzeum literatury im. A.Mickiewicza w Warszawie o twórczości Stefana Żeromskiego, natomiast wieczorem tegoż dnia w Centrum Książki Polskiej odbyło się spotkanie z radą redakcyjną pisma”Rodacy” i uroczysta prezentacja jubileuszowego 40. numeru w rok 10-lecia pisma. Uroczystym zakończeniem Dni stał się jubileuszowy koncert zespołu „Syberyjski Krakowiak”. Podczas prawie 3 godzinnego wieczoru goście mogli skosztować dań polskiej kuchni przygotowanych przez panią Henrykę Proszyciewą oraz odwiedzić wystawę „Polacy w Kraju Milusińskim”, planszową wersję wykonaną przez Muzeum Krajoznawcze w Minusińsku przy pomocy polskich konsulatów w Irkucki i Moskwie. Warto podkreślić, że sala Miejskiego Domu Kultury na 450 widzów była przepełniona! Wejście byłe płatne i pod koniec biletów zabrakło! Tak promuje polską kulturę „Polonia” w Chakasji!

Red.

Pan Sergiusz Leończyk Prezes Kulturalno-Narodowej Organizacji Społecznej „Polonia” Republiki Chakasji

Szanowny Panie Prezesie!

Serdecznie dziękujemy za zaproszenie do wzięcia udziału w Dniach Kultury Polskiej w Chakasji i Południowym Regionie Kraju Krasnojarskiego organizowanych w związku z 10-leciem „Rodaków” , syberyjskiego pisma Federalnej Polskiej Narodowo-Kulturalnej Autonomii „Kongres Polaków w Rosji” (redaktor naczelna – Ludmiła Poleżejewa), które zbiega się z 10-leciem zespołu ludowego polskiej pieśni i tańca „Syberyjski Krakowiak” (założycielka – Julia Skidan; obecne kierowniczki – Natalia Buszujewa i Helena Władimirowa).

 

„Rodacy” – to najbardziej znane i cieszące się wielką popularnością wśród Polonii rosyjskiej i zagranicznej pismo w języku polskim wydawane przez terenową organizację polonijną w Federacji Rosyjskiej, a „Syberyjski Krakowiak” jest najlepszym polonijnym zespołem choreograficznym w Rosji, często koncertującym zarówno w naszym kraju, jak i w Polsce. Te niezwykłe cenne inicjatywy, które z pewnością przyczyniły się do popularyzacji w skali światowej działalności Polonii rosyjskiej po całym świecie, powstały tu w Abakanie. O tym wszyscy Polonusi rosyjscy zdają sobie sprawę, składając podziękowanie pod adresem kierownictwa „Polonii” Republiki Chakasji.

Mamy nadzieję, że przebieg obchodów Dni Kultury Polskiej będzie satysfakcjonujący dla uczestników i organizatorów uroczystości, przyczyni się również do aktywizacji Polaków oraz osób polskiego pochodzenia w dalszym promowaniu polskiej kultury przez organizacje, zrzeszone w „Kongresie Polaków w Rosji”.

Jesteśmy przekonani, że Dni Kultury Polskiej będą pełne wspaniałych wrażeń, czego serdecznie Państwu życzymy.

Prezes FPNKA „Kongres Polaków w Rosji” Halina Subotowicz-Romanowa

zdjęcia z koncertu jubileuszowego w Abakanie 3.11. 2007 r. 1) Młodsza grupa zespołu; 2) Listy gratulacyjne i prezenty wręcza Prezesowi S. Leończykowi wiceminister kultury Chakasji Julia Kostiakowa; 3) Śpiewa chakaski zespół ludowy „Czon Kogleri”; 4) Pani Henryka Proszyciewa; 5) Solistka zespołu Anna Bugajewa; 6) Zespół przed tortem urodzinowym; 7) Starsza grupa zespołu w strojach łowickich.

1) Младшая группа ансамбля; 2) Грамоты председателю С. Леончику вручает замминистра культуры РХ Ю. Костякова; 3) Поет народный ансамбль «Чон Коглери»; 4) Пани Генрика Прошичева; 5) Солистка ансамбля Анна Бугаева; 6-7) Ансамбль «Сибирский краковяк».

„Uczymy się polskiego jak zawsze w Chakasji” zdjęcia z Kursu nauczycieli języka polskiego, muzyki i choreografii. Kurs ten odbył 30.10-04.11 w Abakanie i Abazie (200 km. od Abakanu). 1) Uczestnicy kursu – Swietłana Tołstik z Tomska i Krzysztof z Krasnojarska; 2) Małgorzata Wróblewska – metodyk z Lublina; 3) Swietłana Tołstik; 4) Tajga w okolicach Bazy; 5) Włodzimierz Kowalewski z Sajanogorska; 6) Leszek Gęca – metodyk z Lublina prowadzi zajęcia; 7) Uczestnicy kursu; 8) Sergiusz Fiel z Tiumenia w roli Świętego Mikołaja; 9) Uczestnicy kursu od lewej: Halina Christolubowa z Abakanu, Olga Szuszenaciewa ze Znamienni, Walentyna Połtorakowa i Helena Griszczewa z Abakanu; 10) Leszek Gęca; 11) Małgorzata Wróblewska; 12) Uczestnicy kursu podczas zajęć w Abakanie.

< powrót